obraz9

przewodniczącym RRA został L.B.Whitman; celem RRA było prowadzenie badań służących kongregacjom religijnym różnych wyznań w celu dostosowania ich działalności do potrzeb wyznawców; współcześnie badania nauk. prowadzone przez członków RRA koncentrują się gł. na problematyce przemian w sferze religii, związanych z postmodernizmem i globalizacją; są one prezentowane na dorocznych konferencjach naukowych; RRA wydaje 3 razy w roku „Review of Religious Research”.

77. Związki badań religioznawczych z filozofią analityczną, logiką i semiotyką.

O dziwo można mówić o dość bliskich związkach religioznawstwa i filozofii analitycznej. Istnieje dziedzina nazywana analityczną filozofią religii. Początki analitycznej filozofii religii sięgają lat 30. XX w., kiedy z neopozytywistyczną krytyką religii wystąpili H.H. Price (1935) i AJ. Ayer (1936), głosząc, że zdania religii (jako traktujące o bycie transcendentnym) są nonsensowne (nie istnieją możliwości określenia, czy zdania te są prawdziwe czy fałszywe). Pogląd ten miał wielu zwolenników jeszcze w latach 50. i 60. XX w. Źródeł tego semantycznego ateizmu, którego swoistym zwieńczeniem był antydowód ontoiogiczny J.N. Findlaya (pojęciu Boga z racji jego nonsensowności nie odpowiada żadna rzeczywistość istniejąca obiektywnie), można dopatrywać się już w Traktacie logiczno-filozoficznym Wittgensteina, wg którego zdania religii należą do sfery tego, co niewyrażalne (mistyczne). Mimo to Wittgenstein nie negował pozytywnej wartości religii, definiując wiarę w Boga jako przekonanie o ostatecznej sensowności świata i życia ludzkiego.

Mimo iż a.f.r. zmieniała swe oblicze wraz z ewolucją poglądów na język i jego rolę w myśleniu, można odnaleźć u większości jej przedstawicieli przynajmniej kilka elementów wspólnych: 1) programowa akonfesyjność (światopoglądowa i rei. neutralność), 2) pominięcie dziejowego wymiaru religii i jej egzystencjalnego znaczenia dla człowieka, 3) badanie języka jako obiektywnego wyrazu przekonań religijnych, by za jego pośrednictwem dotrzeć do rzeczywistości przez ten język opisywanej i ocenić zasadność jego prawdziwościowych roszczeń. Do niewątpliwych zalet a.f.r. należałoby zaliczyć to, że — skupiona na badaniu wypowiedzi rei. — pozwala przemówić samej religii, nie tworząc jej apriorycznego modelu (R. Schaeffler). Dzięki temu, z jednej strony, ukazuje złożoność struktury i bogactwo funkcji języka religii, z drugiej — pozwala dotrzeć do tych doświadczeń, które legły u podstaw języka religii i go uformowały (obiekty rei. bowiem, z racji ich transcendencji, dane są człowiekowi poprzez język, zaś historia świadomości rei. to historia jej językowej ekspresji).

Znaczenie metody analizy semiotycznei w bibłistyce. Przedmiotem badań semiotycznych jest opowiadanie jako znak ukrytej treści. Pod względem przedmiotu badań semiotyka różni się od analizy struktury lit. czy analizy narracyjnej. Podczas gdy przedmiotem analizy lit. jest poetyka tekstu, czyli zewn. organizacja elementów wypowiedzi, przedmiotem badań semiotycznych jest wewnętrzna organizacja elementów wypowiedzi w utworze. Analiza jakiegoś tekstu biblijnego wymaga określenia granic tekstu. Ten wstępny krok dokonuje się na podstawie samego tekstu, a nie na aktualnym podziale tekstu bibl. na rozdziały i wiersze, gdyż podział ten został wprowadzony później do tekstu biblijnego. Przy wydzielaniu tekstu konieczne jest odwołanie się do wskazówek z warstwy literackiej tekstu: zmiana czasu, miejsca, postach charakterystyczne elementy stylistyczne fiak np. refreny, inkluzje) itp. Dopiero po wydzieleniu i ocenie tekstu jako pewnej całości narracyjnej, można przystąpić do analizy narracyjnej i analizy dyskursywnej. Przy analizie semiotycznej tekst traktuje się bardzo poważnie. Wszystkie elementy w tekście są ważne, bo w przeciwnym razie nie powinny się w nim znaleźć. Zamiast przeskakiwać bezpośrednio do „głównego orędzia”, zmuszamy się do przykładania uwagi do gry, która dokonuje się w ramach tekstu. Analiza semiotyczna zmusza czytelnika (badacza) do ustawicznego wracania do tekstu, a nie tylko do komentarzy na temat tekstu. W tekście można bowiem odkrywać to, czego nie zauważyliśmy poprzednio. Nie wystarczy raz tekst przeczytać. Po kilku czytaniach możemy w tekście wyczytać to, co dotychczas uchodziło naszej uwagi. W tradycyjnej egzegezie często z góry przyjęte założenie determinuje tematy, które komentator usiłuje zilustrować przy pomocy tekstu. Wtedy tekst staje się pretekstem. Tymczasem w analizie semiotycznej komentator jest zmuszony wsłuchiwać się w sam tekst i pozwolić mówić tekstowi. Semiotyka zajmuje się egzegezą samego tekstu jako zamkniętej całości. Dlatego podejście semiotyczne musi być otwarte na inne metody, zwł. na metody hist-krytyczne. Semiotyka daje jednak dobrą podstawę do dalszych kroków egzegetycznyeh, gdyż wskazuje, jakie znaczenia lub raczej jakie możliwości tworzenia znaczeń są w tekście, a jakich nie ma. Różne są sposoby zastosowania