Obraz9 (68)

—    rodzaj oferty (kupno czy sprzedaż),

—    charakter zlecenia, co oznacza z limitem lub bez limitu ceny,

—    ilość, nazwę lub kod papieru wartościowego,

—    nazwę lub kod wystawcy zlecenia,

—    datę wystawienia i termin ważności.

Zainstalowany na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie system komputerowy zapewnia inwestorom wykonanie prawie natychmiastowe i automatyczne ich zleceń z zastosowaniem dwóch zasad pierwszeństwa, którymi są:

1)    cena, co oznacza, iż zlecenie kupna z najwyższym limitem ceny realizuje się przed zleceniami o niższym jej limicie, i odwrotnie, czyli zlecenie sprzedaży z najniższym limitem ceny realizuje się przed zleceniami o wyższym jej limicie,

2)    czas, co oznacza, iż dwa zlecenia tego samego typu i z tą samą ceną realizuje się według czasu zarejestrowania w systemie komputerowym giełdy.

Występujące na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie zlecenia można podzielić na kilka rodzajów. Poniżej przedstawiono je w podziale według trzech kryteriów:

1.    Limit ceny. Ze względu na to kryterium wyróżnia się zlecenia z limitem ceny i zlecenia bez limitu ceny, wśród których wyróżnia się zlecenia:

a)    „po cenie rynkowej” (PCR),

b)    „po cenie rynkowej na otwarcie” (PCRO),

c)    „po każdej cenie” (PKC).

2.    Dodatkowy warunek wykonania. Uwzględniając to kryterium możemy wyróżnić zlecenia z:

a)    „minimalną wielkością (wolumenem) wykonania” (Wmin),

b)    „wielkością (wolumenem) ujawnianą” (WUJ),

c)    „limitem aktywacji” (LimAkt).

3.    Termin ważności zlecenia. Uwzględniając to kryterium możemy wyróżnić następujące zlecenia:

a)    „ważne do końca sesji giełdowej” (DZIEŃ) — zlecenie to jest ważne do końca sesji w bieżącym dniu, a jeśli nie zostało zrealizowane, to po zakończeniu sesji zostaje usunięte z arkusza zleceń,

b)    „ważne domyślnie” (DOM) — zlecenie to (lub jego niezrealizowana część) ważne jest bezterminowo,

c)    „ważne do pierwszego wykonania” (WiN) — zlecenie to musi być wykonane natychmiast po wprowadzeniu do arkusza zleceń lub po fazie otwarcia, a jego niezrealizowana część jest anulowana,

d)    „wykonaj lub anuluj” (WuA) — zlecenie to musi być wykonane w całości natychmiast po wprowadzeniu do arkusza zleceń (ważne jest do momentu zawarcia pierwszej transakcji), a gdy nie może być zrealizowane w całości, jest anulowane,

e)    „ważne do określonej daty” — zlecenie to ma określony termin ważności.

Zlecenia z limitem ceny. Zlecenie z limitem ceny jest zleceniem, w którym cenę określa inwestor. Uważa się ją za maksymalną cenę zakupu papierów wartościowych lub minimalną cenę ich sprzedaży. Innymi słowy, w tym zleceniu inwestor oznajmia, że dany papier wartościowy chce kupić nie drożej niż po określonej przez niego cenie lub sprzedać nie taniej niż po określonej przez niego cenie. Zlecenia te można dalej klasyfikować uwzględniając wymienione wyżej terminy ważności. Wśród nich będzie między innymi zlecenie „ważne do pierwszego wykonania” (WiN) oraz zlecenie „wykonaj lub anuluj” (WuA). Pierwsze z nich, jak wiadomo, realizuje się natychmiast po wprowadzeniu do systemu komputerowego giełdy, a jego niezrealizowana część traci ważność. Obrazuje to przykład.

Przykład 4.1. Załóżmy, że na otwarcie notowań złożono zlecenia przedstawione poniżej w arkuszu zleceń, w tym zlecenie kupna z limitem ceny 90 na 70 akcji:

Kupno		Sprzedaż
ilość	cena	cena	ilość
70 (WiN)	90	90	50
15	89	92	80
30	88

Złożone zlecenie zrealizowano w ten sposób, że inwestor zakupił 50 akcji po kursie 90, a jego pozostała część (20 akcji) została anulowana, co oznacza, iż arkusz zleceń wygląda następująco:

Kupno		Sprzedaż
ilość	cena	cena	ilość
15	89	92	80
30	88

Jeżeli teraz w trakcie notowań ciągłych złożono dwa zlecenia sprzedaży, przy czym jako pierwsze złożono zlecenie sprzedaży 60 akcji po cenie 85, a jako drugie — zlecenie sprzedaży 25 akcji po cenie 87 oraz zlecenie kupna WiN na 20 akcji po cenie 86, to arkusz zleceń będzie wyglądał następująco:

Kupno		Sprzedaż
ilość	cena	cena	ilość
15	89	92	80
30	88	85	60
20 (WiN)	86	87	25

Wynika z niego, że zostaje zawarta transakcja na 45 akcji po kursie 85 ze zleceń kupna po cenie 89 i 88, a także na 15 akcji ze zlecenia WiN również po cenie 85, natomiast pozostała część akcji, czyli 5, z tego zlecenia zostaje usunięta.

171