P1010076 (7)

Za przyczynę tej dysjunkcji uznać prawdopodobnie należy ciepłe, wysuszające masy powietrza, docierające z Niziny Węgierskiej przez przełęcz Dukielską (Mroczkiewicz, Trampler 1964).

W górach, w reglu dolnym świerk występuje razem z jodłą i bukiem. I

Jednogatunkowe, rodzime dolnoreglowe świerczyny występują w Tatrach na morenach granitowych. Główną ostoją świerka rodzimego w górach są bory gómoreglowe. Otaczają one Tatry pasmem od 1200 (1250) m npm do 1550 (1650) m npm (Myczkowski, Feliksik i in. 1975, Myczkowski 1977). Na Babiej Górze pas boru świerkowego obejmuje strefę od 1150 do 1390 m npm (Celiński, Wojterski 1978).

Do innych beskidzkich gómoreglowych wysp leśnych, gdzie świerk zajmuje grzbiety i szczyty, należą m.in. Barania Góra i Skrzyczne, Pilsko z Romanką i Rysianką. Polica, Gorce i Radziejowa (Myczkowski 1977). W Sudetach piętro gómoreglowe (Piceetum hercynicum) rozciąga się w pasie wysokości od 1000 do 1250 (1350) m npm (Pawłowski 1972). Stosunkowo znaczny Obszar występowania świerka w Europie zadecydował o wykształceniu licznych ras klimatycznych (tab. 15).

2. Wymagania siedliskowe

Klimat

Świerk może egzystować na obszarach, na których okres wegetacji trwa przynajmniej 60 dni, a okres spoczynku zimowego odznacza się ujemnymi temperaturami powietrza w ciągu minimum 120 dni (Rubner 1960). Za słusznością przytoczonych danych przemawia zasięg naturalny świerka, który nie obejmuje obszarów pozostających pod wpływem łagodniejszego klimatu oceanicznego lub śródziemnomorskiego, natomiast poza dysjunkcją na terenie Polski wysuwa się daleko na wschód i dociera aż po północną granicę lasotundry. Świerkowi⁵ odpowiada zatem klimat chłodny, ale jeszcze dostatecznie wilgotny, lub nawet klimat bardziej ostry, kontynentalny, ale odznaczający się taką obfitością opadów śnieżnych, iż są one wystarczająco zasobnym źródłem wilgoci w ciągu całego okresu wegetacyjnego (Obmiński 1977).

Przywiązanie świerka do obszarów trwalszego zalegania pokrywy_; śnieżnej w Polsce jest oczywiste. Cały obszar pasa bezświerkowego charakteryzuj^ np. słaba i nietrwała pokrywa śnieżna (Myczkowski 1977).

Należy podkreślić, że omawiany gatunek drzewa w Europie, poza jedną Wielką ostoją północno-wschodnią o charakterze nizinnym, jest drzewem górskim. W Europie środkowej świerk obejmuje swoim zasięgiem wszystkie górskie i wysokogórskie lasy.

Światło

Pod względem wymagań świetlnych wykazuje szeroką amplitudę (ryc. 5) Zachowuje się jak gatunek cienioznośny w warunkach łagodniejszych (ale nie

ŚWIERKI OBSZARU PÓŁNOCNEGO