Obraz6 (52)

o bardzo dobrych parametrach, produkowany w kilku kolorach. Podstawowym składnikiem sotaru jest lepiszcze poliuretanowe.

W celu zmniejszenia kosztów produkcji sotaru ilość lepiszcza w tak zwanej wykładzinie uniwersalnej znacznie zmniejszono, zastępując je okruchami gumowymi i dodając na powierzchnię warstwę tworzywa jednorodnego o cechach odpowiadających częściowo PCW. Nawierzchnia ta, choć wielokrotnie tańsza, była znacznie gorsza od sotaru.

Następnie pojawił się t o r p o 1, wartościowy materiał o cechach tartanu, produkowany przez „Polsport” zakład w Zielonej Górze. Jest on elastyczny (przypomina gumę), kolorowy, łatwy do stosowania. Płyty torpolu można naklejać na twardą powierzchnię w dowolnym miejscu.

Nawierzchnie kortów wykonuje się z kortplastu (tworzywa na bazie poliuretanu) produkowanego w Wytwórni Sprzętu Sportowego w Toruniu. Kortplast produkowany jest w ażurowych płytkach kwadratowych, które można łączyć za pomocą jednorodnych zaczepów. Bok płytki wynosi 6,5 cm, a jej wysokość 2 cm. Za pomocą 17 kołków łączy się 4 kwadraty, tworząc tzw. matę. Osiem z 17 kołków jest wspólnych dla sąsiadujących kwadratów; służą one jako złącza czterech kwadratów.

Nawierzchnia z kortplastu może być stosowana również na terenach do zabaw. Szczególne zastosowanie ma kortplast tam, gdzie wybetonowano lub wyasfaltowano całe place zabaw dzieci, nie zostawiając możliwości wykonania elastycznych nawierzchni. Wówczas pod urządzeniami do zabaw można położyć maty z kortplastu, zyskując w ten sposób bezpieczne i elastyczne podłoże. Atrakcyjność mat z kortplastu polega też na możliwości łatwego wielokrotnego ich demontowania, zależnie od potrzeby. Przy zmianie przeznaczenia terenu, np. na okres zimowy korty można przeznaczyć po zdjęciu kortplastu, na lodowisko.

Termoplastyczna masa kolorowa, czyli kolorowy asfalt, wbrew przyjętemu już określeniu, nie ma nic wspólnego nawet pod względem składu chemicznego z powszechnie znanym asfaltem. Receptura wykonywania asfaltów kolorowych, które są właściwie powłokami z kolorowych mas termoplastycznych, opiera się na żywicy kumaronowej plastyfikowanej ftalanem dwubutylu

0    własnościach technologicznych podobnych asfaltom D-35 lub D-50, z dodatkiem agregatu mineralnego (grys wapienny lub bazaltowy

1    piasek rzeczny lub kopalniany) i na wypełniaczu w postaci mączki wapiennej oraz barwnikach pigmentowych organicznych — naturalnych lub syntetycznych.

Do produkcji powłok z termoplastycznych mas kolorowych stosuje się kotły, tzw. rajzery, służące do wytwarzania asfaltu lanego.

Nawierzchnie z kolorowego asfaltu mają duże walory estetyczne i można nimi zastępować asfalt czarny. Efekty estetyczne można spotęgować przez szlifowanie nawierzchni w celu uzyskania ładnej mozaiki przypominającej lastryko. Dobre wiązanie z podłożem, brak reakcji chemicznych z naftopochodnymi, duża twardość i odporność na temperatury skrajne w naszych warunkach klimatycznych daje ogromne możliwości zastosowania tego tworzywa. Kolorowy asfalt można rozścielać warstwą cienką, 2—3-centymetrową, lub odpowiadającą grubością asfaltom lanym, lecz wtedy koszt stosowania tego tworzywa znacznie wzrasta. Oczywiście wysokość nakładów finansowych zależy od wielkości powierzchni, na których kładzie się powłoki z kolorowych mas termoplastycznych.

Tworzywa tego nie należy stosować nadmiernie, gdyż zbyt duże kolorowe powierzchnie mogą opatrzyć się użytkownikom. Najczęściej stosuje się je jako wierzchnią warstwę chodników, pasów dla pieszych w alejkach parkowych, na placach zabaw, parkingach i w innych miejscach wymagających wyeksponowania ich walorów estetycznych i kolorystycznych. Kolorowy asfalt może być układany na podłożu betonowym, bitumicznym, żwirowym, na podbudowie z gruzu i na płytach betonowych. Do otrzymania kolorowego asfaltu potrzebne są następujące materiały:

—    ciemna żywica kumaronowa wysokotopliwa, wg PN-64/C-97017,

—    ftalan dwubutylu techniczny, który służy do uplastycznienia żywicy (plastyfikator), wg PN-66/C-88031,

—    wypełniacz, który służy do wytwarzania mas w postaci mączki mineralnej powstałej z przemiału skał wapiennych drobnokry-stalicznych lub bezpostaciowych, nie zwietrzałych i nie zawierających zanieczyszczeń gliniastych, wg PN-61/S-96504,

—    piasek rzeczny lub kopalniany, wg BN-73/6774-04 (zaleca się stosowanie piasków otrzymywanych w wyniku rozdrobnienia grubszych ziaren),

—    kruszywo granulowane z kamienia wapiennego lub bazaltowego używane również do budowy dróg klasy I, II i III, o granulacji 2—5 mm, wg BN-74/6774-02,

—    lepiszcze (żywica kumaronowa plus ftalan dwubutylu).

W celu uplastycznienia żywicy dodaje się ftalan dwubutylu w następujących proporcjach: żywicy kumaronowej 71—74%, a fta-lanu dwubutylu 26—29%.

Lepiszcze powinno spełniać następujące wymagania:

—    penetracja w temperaturze 25°C — 30—60 mm, wg PN-75/ /C-04134,

—    temperatura mięknienia — 42—65°C, wg PN-49/C-04021,

—    ciągliwość w temperaturze 25°C — 50—100 cm, wg PN-71/ /C-04132.

83