P1030091 (2)

Jeremy Rifki_n

oraz innych dóbr i usług. Po wojnie grupy samopomocy sąsiedzkiej pojawiły się znowu, tym razem jako samorządne stowarzyszenia niezależne od rządu. Znane jako jichikai istnieją dziś w ponad 270 tys. gmin. Jedno jichikai składa się na ogół ze 180-400 gospodarstw domowych, zaś ich przywódcy są wybierani zwykle na dwuletnią kadencję⁷.

Organizacje te świadczą różnorodne usługi, przede wszystkim ludziom potrzebującym pomocy finansowej, bezdomnym lub ciężko chorym. W razie pożaru dostarczają materiały budowlane i wspierają pogorzelców przy odbudowie domu. Finansują działalność kulturalną, wycieczki, organizują festyny i jarmarki. Występują w imieniu gminy, zwalczając niechciane budownictwo i niesprawiedliwe prawo lokalowe. Ostatnio angażują się coraz bardziej aktywnie w sprawy ochrony środowiska i żądają od władz, by uporządkowały ustawodawstwo dotyczące ekologii.

Organizacje jichikai nie są formalnie uznawane przez prawo, więc nie otrzymują żadnych funduszy rządowych i utrzymują się prawie wyłącznie z dobrowolnych składek. Mimo to stale rozwijają się i kwitną głównie dzięki licznymi członkom. Tradycja konfucjańska kładąca nacisk na współpracę i harmonię stosunków międzyludzkich przyczynia się do pobudzania wolontariatu w każdym środowisku, dzięki czemu trzeci sektor stał się potężną siłą w życiu Japonii. W przyszłości będzie odgrywał jeszcze bardziej decydującą rolę, ponieważ redukcja rządowych wydatków na usługi socjalne zmusi społeczności lokalne do większej odpowiedzialności.

Nowy głos za demokracją

Nic dziwnego, że zainteresowanie stowarzyszeniami trzeciego sektora jest odpowiednikiem światowych ruchów demokratycznych. W grudniu 1993 przedstawiciele kilkudziesięciu państw ogłosili utworzenie nowej międzynarodowej organizacji pod nazwą „Civicus", której celem jest wspieranie wolontariatu i służby społecznej zwłaszcza tam, gdzie trzeci sektor dopiero zaczyna się rozwijać. Pierwszym dyrektorem organizacji został Miklos Marschall, niegdyś zastępca

| Traditional Neighborhood Assocmtions m Industrial Society: The Case of Japan, [w:] Anheier, Seibel s. 347-358.

Koniec pracy

burmistrza Budapesztu, który powiedział: „Jesteśmy świadkami prawdziwej rewolucji światowej, w której biorą udział dziesiątki tysięcy stowarzyszeń, klubów i grup pozarządowych. Dekada lat dziewięćdziesiątych należy do trzeciego sektora, gdyż cały świat zawiódł sie na tradycyjnych instytucjach, takich jak związki zawodowe, partie polityczne i kościoły". Próżnię władzy wypełniają małe organizacje pozarządowe i grupy komunalne w wielu krajach'. Marschall mówi, że „Civicus" ma być forum dla tych grup, międzynarodowym rzecznikiem, a także etycznym trybunałem światowym⁹.

Wzrost wpływu trzeciego sektora jest najbardziej widoczny w dawnych krajach komunistycznych. Organizacje pozarządowe odegrały decydującą rolę w obaleniu Związku Sowieckiego i byłych satelickich reżimów w Europie Wschodniej, a dzisiaj wyróżniają się w odbudowie tego regionu. W roku 1988 działało w Związku Sowieckim ponad 40 tys. nielegalnych organizacji społecznych¹⁰. Wiele organizacji wolontariuszy w Rosji i Europie Wschodniej przygarniały władze kościelne, które dawały bezpieczne schronienie ich działalności. Grupy społeczne angażowały się w wiele różnorodnych programów, od promocji reform kulturalnych do wojowania przeciwko degradacji środowiska. Inne grupy angażowały się bezpośrednio w działalność polityczną, kwestionując władzę i prerogatywy państwa.

Te rodzące się grupy demokratyczne były bardziej skuteczną siłą obalenia autorytarnych reżimów w Europie Wschodniej i Związku Sowieckim niż tradycyjne grupy oporu pogrążone w politycznej ideologii i paramilitarnych kampaniach. Sowietolog Frederick Starr twierdzi, że w wydarzeniach, które prowadziły do upadku komunizmu w Europie Środkowo-Wschodniej, dużą rolę odegrała ogromna presja, jaką wywierał trzeci sektor na osłabiony już aparat partyjny. Nadzwyczajne wrzenie w organizacjach pozarządowych wszelkiego , | Wywiad z 4.05.1994. Miklos Marschall mówi, że w jego ojczystym kraju, na Węgrzech, a także w innych państwach Europy Wschodniej, organizacje pozarządowe były siłą napędową zmian, które ostatecznie doprowadziły do obalenia starych reżymów komunistycznych. Zakładanie partii politycznych było zakazane, więc działalność opozycyjna skupiła się w legalnych organizacjach wolontariatu.

| World Volunteerism Group Forms, „New York Times" 21.12.1993 s. A12. jg S. Frederick Starr, The Third Sector in the Second World, „World Development" vol. 19, nr 1 s. 69.