P1030637

Feminizm, postmodernizm, psychoanaliza

76

Ad. 3) Język w filozoficznej hermeneutyce Gadamcra ma histo-ryczny charakter - iRtQ*ęp ^zagaduje" (niem. anspńcht) nas z tradycji, nie możemy odpowiedzieć inaczej niż z punktu widzenia naszego miejsca w historii. Ontologicznie ujęta tradycja jest podstawy doświadczenia świata. Prawda, której doświadczamy w spotkaniu z innym tekstem, ma więc zawsze również historyczny charakter. Dlatego właśnie * ze względu na specyfikę naszego miejsca w zmieniającym się świecie - nasz sens tekstu zawszgjcjt_inny niż sens autora, a rozumienie jest twórcze. Ludzki los zostaje zatenl "określony przez uczestnictwo w życiu, a nie ahistoryczną samoświadomość. To, że odnajdywany przez nas sens tekstu, nie ma metafizycznego uprawomocnienia, nic znaczy jednak, iż mamy do czynienia tylko z niekończącą się grą znaczeń. Akt obcowania z wytworem kultury nic jest dla Gadamcra gry bczjcgufflS^j-micniejhicrozcrwalnić związane jest z konkretną historyczno-kul-iurow;} sytuacja podmiotu i zastosowaniem tekstu. „Zadaniem, dla którego ustanawia się fenomenologiczna hermeneutyka, nic jest [...} rekonstrukcja przeszłego oryginalnego znaczenia, lecz zamiast tego cksplikacia możliwych sensów, które tekst ma dla nas dziś, tego, co mówi do nas tu i teraz**¹ IT. „Znaczenie teraźniejsze tekstu” 10 jednak coś innego niż jedno oryginalne znaczenie, które trzeba odkryć. Podjęta rozmowa z tekstem nie kończy się tym samym w punkcie wyznaczonym przez odkrycie jego prawdy, lecz jest procesem nieskończonym, nic ma bowiem ani fundamentu poznania (absolutnego początku), ani kresu (zdań koniecznych). Zastoso-wanie tekstu z punktu widzenia naszego tu i teraz wiąże się z tym, że kjiżda mtcrpretacja dąży do ^polepszania się”.

W tej aspiracji odnajdujemy moment krytyczny hermeneutyki Gadamcra¹ w. Dla autora Prawdy i metody „gra językowego doświadczenia jest, pożyczając zwrot od Huizingi, zwecklos aber doch sinvoll*^m\ Znaczenie to leży w jwięk&zonym samorozu-jpjgniu, któr^gracz osiągi jako rezultat gr/rozumienia tekstu iradyćjii widzianego przez pryzmat naszego „misiaj". „Krytyczny potencjał" hermeneutyki .picjest więc tożsamyz oświccemowpfi postępem, zmierzającym ku ostatecznemu zrozumieniu i odkryciu Prawdy -lecz raczej stanowi wysiłek nakierowany na ciągłą

h

Poiegtumir ołwięeeniowtf metanarracji? *    77

konfrontację różnych prawd, yla feministycznej teorii riapttot-niejsze jest, żcjhermcncutyka jako krytyka kultury, obok rozumienia i przyswojenia sensu tradycji, stwarza możliwość emancypacji od niej, a zwrot ku przeszłości związany jest z wyjściem ku przyszłości. Oznacza to możliwość zdystansowania się w stosunku do pcwnygji przesądów, a nie tradycji jako całości. Dla tak rozumianejffeministycznej teorii ^przeszłość jest partnerem niekończącego się dialogu, a nie jedynie pokonanym już szczeblem rozwoju.

W filozoficznej koncepcji autora Prawdy i metody hermeneutyka z założenia nie jest nową „metodą” czytania tekstów czy „techniką” odkrywania ukrytej w nich prawdy (jak w jej klasycznej odmianie). W miejsce nowego sposobu pozwalającego uniknąć „niewłaściwego** rozumienia lub ujawnić to, co nieznane -jak chciał Schleiermacher - Gadamer wprowadza strukturę on-

tologiczną rozumienia jako takiego. Ro^umicmc w filozoficznej henneiu-utycc to los człowieka jako bytu językowego^nft||ęona mtiTpielacj! oferująca reguły postępowania wobec tCKsTu. Odpowiednia metodologia to implikacja takich założeń ontologicznych, a nic główne zadanie. Ani filozoficzna hermeneutyka przed Ga-damerem, ani koncepcja samego autora Prawdy i metody nic mó

wią wprost o różnicy seksualnej czy o innych kategoriach, którymi posługują się feministki. Dostrzeżone przczjDcrri'dęlrni 1 czenic Heideggera kontynuuje Gadamer. Jeśli antyłundamcntalizm cpi-stcmologiczny hermeneutyki Gadamcra potęga na uwzględnieniu wszystkich uwarunkowań poznania (przesądów), to dołączenie do nich tych związanych z różnicą seksualną jest w pełni uprawnione, ale nawet zrad^alizowana herperteutykappstmo-dcrpjjzmu (Wolfgang WęlscfT, Gianni Vattimo)¹²² pozostaje nieczuła na problematykę różnicy seksualnej. Hermeneutyka feministyczna opiera się na cztęyech podstawowych założeniach* które implikują przerywanie tego milczenia: a) Zwracając się przeciw oświeceniowej wizji świata, opartej na epistemologicznym fundamentalizmie, feministyczna hermeneutyka rehabilituje przesądy związane z płcią/rodzajem, przyjmując za Freud cm, ŻC pdmicnnpść doświadczeń    7. różnicą seksu-