24467 P1030650

Feminizm, postmodernizm, psychoanaliza

cfi To inny jest tym, który zawsze Wprowadza małego człowieka w swój język i zmusza go do wyrażania w nim pragnień. Z jego strony płyną słowa zakazu i groźby, ale to inny także jest obiektem pragnienia. Pragnienia, które jest rzeczą właściwą tylko człowiekowi , Żasadnicza różnica między feminizmem nowej różnicy a psychoanalizą Lacanowską polega na tym, ze w feminizmie ci a-gk - tak czy inaczej - obecna jest idea utopii- W odniesieniu do podmiotu na przykład przejawia się ona w założeniach o możliwości symetrycznej relacji z innym (matką, córką). Innymi słowy, z punktu widzenia feminizmu nowej różnicy, Lacanowska sfera symboliczna uważana jest za metaforę raczej niż część naukowego schematu, odbijającego obiektywną rzeczywistość, i jako taka jest krytykował na.

PSYCHOANALITYCZNA .ZAGADKA PŁCI"

Z punktu widzenia feministycznej hermeneutyki „zagadki pici”, Freud ujął jfcagadkę pki" jako problem filozoficzny) a podmiot jako istotę płciową, która staje się (a me rodzi) kobietą lub męzczyzną w kulturowym procesie bolesnych rcpctycji symbolicznego prawtD Zanim Freud zajął sic psychologią (około 1880 roku), me bez sukcesów poświęcał się neurologii, endokrynologu i biologii eksperymentalnej. Zwrot jego zainteresowań od gruczołów płciowych węgorzy (napisał rozprawę na ten temat) do człowieka dokonał się pod wpływem Pierre^ła Jancu i Jeana Martina Charcota, z którymi wspólnie zajmował się pacjentami cierpiącymi na histerię. Od tego momentu rozpoczął się widoczny we wszystkich pracach, wspomniany już wewnętrzny konflikt postaw ojca psychoanalizy. O ile kwestie dotyczące węgorzy mieściły się w schematach ówczesnego przyrodoznawstwa, o tyle o histeryczkach Freud nie był w stanie powiedzieć tego samego. W tekstach psychoanalitycznych między hermeneutycznymi opisami a naukowymi uzasadnieniami powstało pęknięcie, które wciąż jest powodem nowych interpretacyjnych sporów—

Dzieła Freuda (w angielskim przekładzie) składają się z dwudziestu czterech tomów, w których kwestiom dotyczącym wprost

Ulltłtf

FtmMtm i psychoanaliz - ttrtmg, bedfetfows 99

kobiecości poświecono stosunkowo niewiele mkjtai. W odnie-§reniti do interesujących mnie zagadnień rwóratoił Premia mm* na podzielić na dwa okresy: orf 1890 do 1919 ora/ orf 1920 do 1940 rokit. W pierwszym z nich zainteresowania Freuda koncentrowały się głównie wokół kompleksu Edypa. Po rai pierw*

Ity ta kategoria pojawiła się w Objaśnianiu marzeń sennych w 1900 roku, gdzie miała zupełnie marginalne znaczenie. W ciągu kilku następnych lat stała się jednak podstawą psychoanalizy.

W początkowym okresie kompleks Edypa odnosił stę w sposób symetryczny do obu płci, czego wyznacznik stanowiło milczące założenie heteroseksualnej normy rozwoju psychoseksualnego, opartej na właściwych człowiekowi, wrodzonych dyspozycjach.

W 1905 roku Freud napisał Trzy rozpraury z teorii seksualnej, tekst będący kamieniem milowym w myśleniu o człowieku jako istocie seksualnej. W Trzech rozprawach autor rozważa przypadek homoseksualizmu, co staje się dlań pretekstem do pokazania, ze seksualne popędy człowieka mc mają /^fiksowanych celów, a wybór ich obiektów podyktowany jest względami poz.ibkdogK./.nymi. Założenie o braku prostej przyczynowej relacji między biologiczną potrzebą a jej psychiczną reprezentacją implikuje, że seksualny popęd jest pofiniorficzny, nakierowany na zmienne cele i obiekty, czyli obdarzony naturą skrajnie różniącą go od zwierzęcego instynktu¹⁹. W 1915 roku Freud wprowadza pojęcie kastracji, które nadaje kompleksowi Edypa inne, głębsze znaczenie i odsłania jego strukturalny wymiar. Pojęcie kastracji pojawiało się w koncepcji Freuda już wcześniej, ale nie miało wówczas jeszcze kluczowego znaczenia (por. O dziecięcych teoriach seksualnych,

1908; Mały Hans, 1909; oraz Próba wprowadzenia pojęcia narcyzmu, 1914). W tym samym roku Freud dodaje znaczące przypisy do Trzech rozpraw z teorii seksualnej. Dotyczą one problemu definicji tego, co kobiece, i tego, co męskie.

W drugim etanie twórczości rozważania ojca psychoanalizy koncentrują się już głównie wokół kastracji i jej symbolicznej wymowy. W Rozwiązaniu kompleksu Edypa z 1924 roku różnica seksualna, konstytuująca się w „cieniu kastracji”, zaczyna znaczyć co innego dla każdej z płci, stając się jednocześnie podstawą