P1030614

4<s    Feminizm, postmodernizm. psychoanaliza

Pierwszy poziom, c /s lyĘĘ&am* ■ I'•tyczy świadomych wrogich zachowań wobec kobiet < wypowiedzi wprost deprecjonujących kobietę. Scksizm jest „widoczny", empiryczny. Obejmuje wszelkie językowe i fizyczne akty bezpośredniej przemocy wobec kobiet, które są traktowane juko przedstawicielki gorszej i niższej grupy czy kiesy. Tak więc teksty określane jako seksistowskn-mówią o kobiecie wprost, posługują się kategorią kobiety, a kwestie kobiece są bezpośrednim przedmiotem za interesowni a ich autorów. Kobieta jako bohaterka tego typu tekstów jest zazwyczaj zredukowana do funkcji biologicznych. Towarzyszy temu bądź negatywna waloryzacja ciała i seksualności, implikująca wykluczenie kobiety z „wyższych" form aktywności, bądź przekonanie o naturalnej „inności" kobiety, pociągające z kolei z.a sobą twierdzenia o jej „prawdziwym" przeznaczeniu, odmiennym od tego, do którego predysponowany jest mężczyzna.

'/. scksizincm wiąże się nierozerwalnie drugi,jSatnarchalny po-ztom opresji. Ma on wymiar ogólniejszy i odnosi się do pewnej znaczącej (aksjologicznej) struktury, organizującej całość życia społecznego. Patriarchat umożliwia scksizm, udzielając mu wsparcia głębszej rzeczywistości. Skazuje kobietę na bycie ofiarą seksizmu, albowiem przez nadanie innego znaczenia i wartości przypisuje jej odmienną i asyjpetryczną rolę wc wszystkich dziedzinach życia społecznego. Według Grosz, patriarchat jest ukrytą strukturą, która umożliwia owe indywidualne seksistowskie akty i nadaje im systematyczną formuł. Dlatego, jak pisze Grosz, nawet ewentualna eliminacja wszystkich przejawów seksizmu nic byłaby jednoznaczna z końcem opresji kobiet. Na poziomie patriarchatu kobiety traktowane są jako grupa, którą łączy posiadanie okre-Jfonych cech i konieczność odgrywania pewnego zestawu ról społecznych óla/wobec mężczyzny. Analiza poziomu seksizmu pozwala dostrzec, co dany tekst mówi wprost o kobiecie, a poziom patriarchatu pokazuje, jakie „przesądy” ze względu na płeć ukrywają się pod seksistowską wypowiedzią.

W odniesieniu do rozważań teoretycznych najbardziej interesujący jest trzeci jpoziotft owej „intelektualnej mizoginii”, czyli faflogoccntryzm. W ujęciu Grosz fallogocentryzm to seria dys-

Pt

| kursy wnych procedur, strategia wtłaczająca reprezentacje V^/.

I dej / pici w jeden model i wzywany modelem „człowieczym¹* I czy Judzkim", który w iitocie odpowiada temu, co męskie*', Fallogocentryzm to ukryta u podstaw kulturwuniwersaltzzcta tego, co męskie^ilumicmc kobiecego głosu, reprezentacji, isf' imma. Stanowi on w interpretacji feministek nieodłącznym ótę nowożytnego paradygmatu „mę.ddej* filozofii, opartej na, klasycznej koncepcji prawdy, kategorii obiektywnej wiechy, on tologiczncj przepaści między podmiotem <1 przedmiotem, dycho-fomie /Mości myślenia, koncepcji języka jako pasywnego medium rzeczywistości. Analiza poziomu fallogocentryzmu ma prowadzić do ujawnienia genezy i sensu fundamentalnego założenia kuli tiry Zachodu, która zbudowana została na represji tego, co kojące.

yTnllogoccntryczna struktura filozofti/prawia zatem, źe kutego-naKobiciy funkcjonuje w ukryty sposób także w tych tekstach, które nie posługują się nią wprost. Jest kontrmetaforą tego, co męskie, konieczną inną, milczącym fundamentem wszystkich „męskich” teorii, przedmiotem symbolicznej władzy, skazujące; ją na los innej dla/wobec mężczyzny. Owa symboliczna władza, której efektem jest wykluczanie kobiety/tego, co kobiece, nie ma scentralizowanego charakteru. Jest bezpodmiotowa i i~ używając metafory zapożyczonej od FoucauTta- działa w sieci dyskursów. Zaciera podział na sferę prywatną i publiczną, ponieważ dotyczy obu w równym stopniu. Nie stanowi prostej pochodnej męskiej władzy ekonomicznej czy politycznej - nie należy po prostu do wszystkich mężczyzn ani do żadnego z osobna. O „męskiej władz y” w odniesieniu do fallogoccntryzmu można mówić tylko pod warunkiem, źe będzie to traktowane jako interpretacyjny skrót, chwyt retoryczny.

W związku źseksistowsko-patriarchalno-fallogocentrycznąstra^ tegią wylduczania&ategoria kobiejjjppojawia się w tradycyjnych tekstach w trzech możliwych ujęciach teoretycznych. Pierwsze * z nich polega na wyrażonym wprost założeniu „równości wszystkich Judzi niezależnie od płci”, co implikuje postulat dążenia do takiego samego statusu (społecznego,ekonomicznego,po-