P1090271

własnych przedsiębiorstwa. Komą własne są kategorią mikroekonomiczni} i natęży je trakltmaC jako wyw. wyodrębnienia przedsiębiorstwa r otoczenia oraz icęo sumod/icIrKHci.

Koszty własne obejmuj;? nakłady odpowiadające kosztom produkcji, o wiec kosztom 4rn.«* Orw^to, zbieżnym * klasyczną formulą kus/tów. oraz pewne wydatki stanowiące część produktu den hukowego, które można na-zwać kosztami transferowymi. W związku z tym formulę kosztów własnych przedsiębiorstwu można przedstawić następująco:

(4)

gdzie:

K^f - kna0‘ własne, m, - koszty transferowe.

Do kosztów- transferowych zaliczamy odsetki bankowe, ubezpieczenia społeczne. niektóre podatki oraz inne nakłady mające postać finansową. Ponoszenie kosztów transferowych jest swoistą antycypacją powstającego w przedsiębiorstwie produktu dodatkowego. Pozostałą część tego produktu przejmuje państwo w postaci podatku dochodowego (mV). Relacje pomiędzy »!| i m₂ do m, czyli do całkowitego produktu dodatkowego powstającego w przedsiębiorstwie, są zmienne. Uzależnione są one od systemu ekonomiczno-finansowego państwa, polityki gospodarczej, systemu kontroli². Zwiększanie udziału m_l i rozszerzanie zakresu kosztów własnych jest w literaturze określane mianem maksymaKstyczncj tendencji ustalania kosztów⁵. A zatem koszty własne są kategorią pośrednią pomiędzy społecznymi kosztami a kosztami produkcji. Można je określić jako wyrażone w pieniądzu celowe zużycie środków trwałych, materiałów, paliwa, energii, usług, czasu pracy pracowników oraz niektóre wydutkJ nic odzwierciedląjące zużycia czynników produkcji, poniesione w związku z normalną działalnością przedsiębiorstwa w pewnym okresie, których rezultatem są użyteczne produkty ł(lub) usługi. L>o koltów nic wyrażających zużycia czynników produkcji zalicza się np.: ubezpieczenia społeczne pracowników, ubezpieczenia majątku rzeczowego, odsetki od kredytów bankowych.

Z podanej definicji wynika, iż głównymi składnikami kosztów własnych przedsiębiorstwa są:

•    zużyte rzeczowe środki produkcji.

•    zużyta siła robocza.

•    koszty transferowe.

*    tL Kofty*, Anulća kaniów.^ jw

*    W. Małe. Rmhamtk koah- ^mm/oubiwo* w pn*dtifbiarxt»ńe przeinyvinv.\m. PWI'. WU-

KIM 1903. Hu 19.

Składniki te tworzy strukturę kosztów własnych przedsiębinrMwa, który przedstawia schemat 2,2-

Scłiciosil Ł2. Struktura kosztów własnych pr/cdsIfblorsiWB

mżyta

irćdki    pnedmłay

pw drący

wiftagrediEflis

uDe^ęMniaawloejm, niektóra podatki. wsMiłwttm

tmertwacja mżyła

prfwtt

Struktura kozłów własnych jest w poszczególnych przedsiębiorstwach zróżnięowami. Determinują ją zarówno czynniki zależne od przedsiębiorstwu, jak i od niego niezależne. Aby zużycie poszczególnych czynników mogło stanowić koszty własne przedsiębiorstwa, istotne sa:

•    celowość zużycia czynników produkcji,

•    wartościowe ujęcie zużytych czynników produkcji.

•    porównywanie kosztów z przychodami w ściśle ustalonych okresach,

•    wystąpienie efektu w postaci użytecznych produktów lub usług.

Należy podkreślić, iż do kosztów własnych zalicza się tylko nakłady celowe, tj. ponoszone w związku z realizacją zadań, do których przedsiębiorstwo zostało powołane. Prowadząc zatem przedsiębiorstwo, musimy zapewnić zgodność zażycia czynników produkcji z charakterem jego działań. Zużycie czynników produkcji me związane z normalną działalnością przedsiębiorstwa nie może stanowić jego kosztów własnych.

Poza celowością nakładów nie jest obojętna również wielkość zużycia czynników produkcji. Dlatego zużycie czynników produkcji powinno być zgodne z ustalonymi normami procesu technologicznego lub wynikać z pewnych zasad systemu ekonomiczno-finansowego, 'lak więc nakłady niecelowe i nieuzasadnione pod względem wielkości nic mogą być zaliczone do kosz-

45