P1100022

330 Piotr Zbróg: Najczęstsze przykłady naruszania normy językowej w prasie

c.    zastępowaniem właściwych liter innymi, np.... zarobili kilka tysięcy zlotyck

(złotych), Odczuwam potrzebę wymiana (wymiany) myśli (SE);

d.    dodawaniem liter, np. Po ubiegłorocznym zajeździe partyzantów (zjeździe)

(Rz).

Niewątpliwie czytelnik zwróci uwagę na tego rodzaju błędy, a mający podstawową wiedzę o języku zakwalifikuje je nawet do grupy ortograficznych czy fleksyjnych. Należy jednak podkreślić, że nie wynikają one najpewniej z niewiedzy lub małej sprawności językowej dziennikarzy czy korektorów, ale są wynikiem braku należytej staranności i pojawiają się mimo wykorzystania zaawansowanych edytorów tekstów. Innymi słowy, dokładniejsze przeczytanie tekstu z pewnością doprowadziłoby do ich wyeliminowania bez konieczności sięgania do słowników ortograficznych czy poprawnej polszczyzny.

3.2. Drugą grupę błędów stanowią te, u których podstaw leży nieznajomość szczegółowych reguł ortograficznych, interpunkcyjnych, gramatycznych lub niejednokrotnie uzus, który bywa niezgodny z normą językową, Co ważne, dostrzeżenie i wyeliminowanie tego typu błędów nie jest już takie proste, jak tych, wymienionych wcześniej.

Wynotowane i opisane niżej przykłady naruszania normy językowej nie są jednostkowe, ale powtarzają się dość regularnie w różnych gazetach, tworząc swoiste „wyspy zagrożenia” językowego. Poniżej omówię kilka z takich przykładów.

3.2.1. Błędy ortograficzne a pisownia nazw samochodów

W polskiej prasie, zwłaszcza motoryzacyjnej, przyjął się zwyczaj zapisywania wielkimi literami nazw samochodów i motocykli, niezależnie od tego, czy używa się ich jako nazwy marki pojazdu (reguła nakazuje w takim wypadku pisownię wielką literą, np. Sprzedajemy samochody marki kb/ra), czy też jako nazwy pospolitej (w tym wypadku pisze się nazwę małą literą, np. Podjechał nowym volvo). Niezależnie od kontekstu najczęściej pojawiają się więc następujące warianty:

Jazda nowym Mercedesem to czysta przyjemność (F) — popr. mercedesem;

Ciekawe, te Ford Focus nie ma rozkładanych foteli (GIF) - popr. ford focus;

Uderzenie w Opla Astrę było tak silne, te samochód się przewrócił (Rz) - popr.

opla astrę.

Tylko niekiedy zauważa się poprawnie zapisane nazwy pospolite samo- ’ chodów, np.:

Zderzenie opla i forda okazało się przyczyną pożaru (GW);

To właśnie renault był najbardziej zgnieciony (Rz).

Zwyczaj jest tak silnie zakorzeniony, że redakcje magazynów motoryzacyjnych zwróciły się nawet do Rady Języka Polskiego z apelem o uznanie takiego stanu rzeczy (powołując się na zwyczaj językowy oraz zwyczaj zapisu w prasie obcojęzycznej - nie jest to bez znaczenie, ponieważ bardzo wiele magazynów samochodowych to polskie wersje pism zachodnich). Na prośbę tę Przewodniczący Rady odpowiedział negatywnie, podając standardową słownikową argumentację oraz własny komentarz (por. strona internetowa Rady Języka Polskiego). Pozostawił jednak kwestię pisowni do ostatecznego rozważenia Radzie.

b.    pisownia przedrostków super- i ekstra-

Powszechnie spotyka się rozłączną pisownię przedrostków ekstra- i super-w połączeniu z rzeczownikami, np.:

Ekstra kasa na pewno by się przydała (F) - popr. ekstrakasa.

Czy rząd zagrozi koncernom paliwowym podatkiem od ekstra zysków? (GW) —

popr. ekstrazysków.

Super niespodzianki do wygrania (SE) - popr. supemiespodzianki.

Tymczasem słowniki zalecają pisownię łączną, i to bezwyjątkowo. Swoistym usprawiedliwieniem tego ortograficznego uzusu może być to, że owych jednostek używa się jako samodzielnych wyrazów w zdaniu, zwykle mających cechy przysłówka, np.: Ekstra wyglądasz-, Włosy masz super.

c.    zapis skrótu abp (arcybiskup)

Dość kuriozalny błąd ortograficzny pojawił się kilkakrotnie w najpoważniejszych dziennikach oraz podpisach w głównym wydaniu telewizyjnych .Wiadomości”. Chodzi o skrót abp, który w formie mianownika zapisywano z kropką, por.:

Abp. Goclowski: Niech nie chodzą do Rydzyka (GW) - popr. abp,

W wywiadzie dta TVN abp. Dziwisz oficjalnie poinformował o swoich zamierzeniachM

(GW),