P1100023 (2)

332 Piotr Zbróg: Najczęstsze przykłady naruszania normy językowej w prasie

Abp. Dziwisz nie bał się mówić o swoich emocjach (GJV),

Abp. Gocłowki krytykuje („Wiadomości”).

Co ciekawe, bywało, że w jednym fragmencie tekstu znaleźć można było skrót z kropką, a w dalszej części już w wersji poprawnej. Podobna sytuacja, to jest powtarzalność jednostkowego naruszania normy ortograficznej, nie pojawiła się w żadnym innym wypadku.

3.2.2.    Błędy interpunkcyjne

a. użycie myślnika jako znaku wyliczenia

Praktycznie bezwyjątkowo — zwłaszcza w podręcznikach szkolnych, a nawet w słownikach — podczas wyliczania z zastosowaniem myślników stawia się na końcu każdego z wyliczanych elementów przecinek lub średnik, np.:

Do pojazdów standardowych zalicza się między innymi następujące:

—samochody osobowe,

-    samochody ciężarowe,

-    motocykle,

-    autobusy.

Tymczasem reguły dotyczące interpunkcji nakazują stawiać jedynie kropkę na końcu całego wyliczenia, gdyż myślnik zastępuje w tym wypadku inne znaki oddzielające części elementy wyliczenia (por. Polański, 2003: 139; Podracki, Gałązka, 2002: 66). Zwyczaj w tym wypadku jest praktycznie całkowicie odmienny niż norma.

b. użycie kropki i cudzysłowu

Bardzo często kropka stawiana jest przed zamykającym cudzysłowem w sytuacji, gdy pojawia się samo tylko przytoczenie czyichś słów, np.:

„Nie będziemy więcej popierać afgańskich talibów."

„Podatki w tym roku nie zostaną obniżone."

Tymczasem reguła mówi: „Kropkę stawiamy zawsze po cudzysłowie” (Polański, 2003:151). Nagminnie z tego typu niepoprawną interpunkcją mamy do czynienia w napisach pojawiających się w telewizyjnych „Wiadomościach”.

3.2.3.    Błędy fleksyjne

a. odmiana imion i nazwisk zakończonych na -o, -e

Wiele nazwisk męskich zakończonych na -o lub -e pozostawia się w postaci nieodmienionej we wszystkich przypadkach zależnych, por.:

Mówiła Magdalena Bodył, która synka Iwo urodziła 1 stycznia (SE) - popr. Iwona,

To dzięki interwencji Zbigniewa Ziobro... (SE) - popr. Ziobry,

Na ścianie gabinetu prezesa Legii, Piotra Zygo (SE) - popr. Zygi,

... parlamentarzysty Grzegorza Lato (Rz) - popr. Laty,

Spotkanie z Maciejem Lampe odbędzie się w środę (SE) - popr. Lampem,

Sąd pod przewodnictwem Andrzeja Kryte (GfV) - popr. Kryżego.

Choć w Wielkim słowniku poprawnej polszczyzny (Markowski, 2004:1620) pisze się, że zwyczaj ten - w odniesieniu do nazwisk - można tolerować, to I jednak, jak się wydaje, tolerowanie go w sytuacji, gdy mamy do czynienia ze sprawnymi użytkownikami języka polskiego, nie do końca wydaje się uzasad-1 nione. Zwłaszcza że w niektórych tekstach - i to nawet w obrębie jednego wydania gazety — pojawiają się warianty odmienione i nieodmienione, np.: 3

Dylematy ministra Ziobro (tytuł) - Będzie ponaglał min. Zbigniewa Ziobrę... (część artykułu) (GW),

„Tajemniczy płomień królowej Loany” Umberta Eco (w tytule) - Autobiografia Umberto Eco... (w tekście artykułu) (GW).

Można przypuszczać, że początkowo nieodmienianie spowodowane było chęcią uniknięcia błędu, a następnie przerodziło się to w uzus. Uzus, praktycznie bezwyjątkowy, obejmujący imiona i nazwiska obce nawet bardzo znanych postaci, np. Bramka Ronaldo (Figo, Romano) była niezwykła. Formy z koń-| cówką fleksyjną właściwą dla dopełniacza byłyby jak najbardziej możliwe do utworzenia, nawet nieskomplikowane, ale w odbiorze nie do zaakceptowania,

I dla kibiców piłki nożnej, por. Bramka Ronalda (Figa, Romana) była niezwykła.

3.2.4. Błędy składniowe

a. naruszanie związków rządu

Najpoważniejszą i też praktycznie bezwyjątkową grupę stanowią przykłady błędnego usuwania pierwszego z powtarzających się z rzeczowników stanowiących dopełnienie w konstrukcjach zawierających połączone spójni-*’ kiem współrzędnym czasowniki (lub rzeczowniki) mające różny rząd, np.: 1

Dubois bronił czy pomagał Pruszkowowi? (GW) - bronić (dopełniacz) i pomagać (celownik)