P1100677 (2)

ku dwóch pokoleń — w błędnym kole romant 1 V Jd ^d° ^otil ^A* ^Łernpicka’ jL

nego czynu i romantycznej niezdolności do _C7f*'    ^ tosuje do postaci Wiarusa 1 Wiel-

. _ . i ^ a    TX7 n/M    /* • /"f !/• /O

/^l,cll0<M^C’    ;_a przełamującej Warszawiankę

^^■rąwrueż _{podobny jak w}.

Uważa bowiem, że motyw

I^s -_p c2#^—;-1

iV^e ₀ realizmu.

ⁿ zeczouego Marii został przesadnie wyol-

H ^n£"'_d0 wymiarów symbolu

P®Pma nadejść z raportem o zagładzie powstańczego ¹ 'trunku i utracie przez wojska polskie krytycznej dla r pozycji. Tymczasem dowódców absorbuje niepokój "_t0i by żołnierz nie powiedział czegoś, co zdradzi fakt L_ierci narzeczonego Marii. Ponieważ Wiarus, spełniając oczekiwania dowódców, nie mówi nic, powstaje sugestia, je temu widmu z piekła rzezi w jego ostatnim tchnieniu każe autor pamiętać również o względach dla siedzącej przy klawikordzie panienki^ł.

fA^Sńpicka^olemizując z interpretowaniem szawianki jako dramatu historycznego lub historio' zoficznego, szuka dla Wyspiańskiego analogii _{w S2}^' kach Anczyca ze względu na przewagę intenc'* emocjonalnych nad poznawczymi. Jest to sąd _ra czej odosobniony i być może celowo przejaskraw^ ny, by tym wyraźniej wyszło na plan pierwszy no. watorstwo teatralne dzieła, rewelacyjne rozszerzę, nie walorów ekspresyjnych poprzez autonomiczne oddziaływanie tła scenicznego, poprzez kreowaną grę antytez, wykorzystanie dysonansów dla budo-Wania nastroju, którego narastanie jest ekwiwalentem akcji w tradycyjnym tego terminu znaczeniu.

Warto skonfrontować dwa skrajne odbicia percep-cyjne postaci Wiarusa. Legenda o Solskim w tej roli jest zbyt powszechnie znana, by ją przywoły. wać. Wojciech Kossak, jak o tym przypomniał Grzy. mała-Siedlecki, wykonał rysunek przedstawiający, jakim powinien być Wiarus, uczestnik bitwy o 01-szynkę Grochowską, zgodnie z realiami wojskowymi miejsca i czasu:

Widzimy tu mężczyznę dobrze odżywionego, ucieleśnioną witalnośó i zdrowie. Wyobraźmy sobie, że takiego byka wypuści reżyser na scenę, by nam nasuwał sobą nastrój śmierci i smutków. BaTdzo szczęśliwym wypadkiem byłoby, gdyby sala widzów nie buchnęła gromkim śmiechem¹.

•pczeństwo sprowadzenie* cii dramatu realistycznej re-koⁿ^\ Łempicka, z innych zało-

i że to szkodzi

Wiarusem.

i Nawet gdyby Warszawianka nie była dramatem nowego stylu poetyckiego, ale sztuką pisaną w konwencji Adama Staszczyka, sposób wręczenia meldunku przez Wiarusa nie powinien by budzić woj-Iskowo-realistycznych zastrzeżeń.

W dziejach rezonansu nie tylko Warszawianki, ale [całej twórczości Wyspiańskiego, trwa ciągła wymiana kryteriów wartościujących — od dominant lideowych, podsuwających uproszczone, publicysty-

* A. Grzymała-Siedlecki,

\'k Łempicka, Wyspiański — pisarz dramatyczny. Idee hjormy, Kraków 1913, s. ZM.

294