P1120728 resize

atrakcyjnej działalności człowieka lub nie natrafiono na nie. Pr/chndana i7fść cmentarzyska nic daje podstaw do przedstawienia nuwet próby rekonstrukcji organizacji przestrzennej tej nekropolii. Wśród grobów odkrytych na cmentarzysku w Gąsawie przeważały groby popielnicowe. Wystąpiły również groby bezpopiclnicowe. groby bez szczątków zmarłego, a w jednym przypadku do grobu złożono nlespalony fragment szczątków zmarłego.

W grobach znajdowano głównie naczynia, odkryło tukże: trójkątny amulet kamienny (grób nr 2). glinianą grzechotkę (grób nr 77) oraz pewną ilość przedmiotów metalowych. Były to: igła oraz drobne ozdoby brązowe w po-suci szpil, kolek, spiralrk. paciorków i pierścionków. Czas użytkowania cmentarzyska w Gąsawie ustalono na podstawie analizy typologicznej najliczniejszego materiału zabytkowego, ceramiki, którą datuje się nu koniec epoki brązu i początek epoki żelaza. Punktem wyjścia tego artykułu jest założenie. że bardziej szczcgólowu analiza ceramiki - jej form. motywów oma-mcntacyjnycb. zawartych w nich treści symbolicznych oraz próby określeniu funkcji nietypowych naczyń - stwarza możliwość ukazania niektórych cle-niemów kultury symbolicznej. Przedstawienie takiej analizy kilku form ceramicznych z cmentarzyska w Gąsawie być może pozwoli uchwycić choć fragment magiczno-religijnej rzeczywistości tamtych czasów.

Do grobu, poza popielnicami, wkładano t/.w. przystawki, które najczęściej były zgrupowane wokół popielnicy, u czasami znajdowano jc włożone jedna w drugą. Naczynia te.pierwotnie wypełnione pożywieniem, powszechnie uznawane są za wyposażenie grobowe czy też dary składane zmarłemu na jego ostatnią drogę (Gcdiga 1976. s. 160-161). Czasami jednak niecodzienna forma niektórych naczyń oraz sposoby ich ornamentowania sugerują, żc prawdopodobnie pełniły one również inną funkcję, niż jedynie pojemników nu żywność. Wydaje się. iż niektóre naczynia wykonano specjalnie po to. aby służyły do odprawiania obrzędu pogrzebowego (Buśko 1987, s. 64). Spalone szczątki umieszczano w popielnicy-umie. Urna taka może symbolizować łono kobiece mające umożliwić zmarłemu odrodzenie się (Cooper 1986, s. 202). Również inne naczynia mogą być interpretowane w zbliżonej symbolice, m.in. jako zasada żeńska, źródło wiecznego życia, żeńska energia życia (Kopaliński 1990, s. 345-346). Umieszczanie darów grobowych w tych naczyniach mogło mieć określone znaczenie i użycie ich w obrzędzie pogrzebowym prawdopodobnie wyróżniało je (sakralizowalo) jako służące nic tylko do przechowywania pokarmów, lecz również jako naczynia symbolizujące inne wartości (Cooper 1986, s. 63). Istnieje hipoteza, iż wkładanie naczyń do grobów po odbyciu obrzędu pogrzebowego świadczy o próbie uchronienia ich przed sprofanowaniem przez ponowne użycie w czynnościach gospodarczych (Buśko 1987, s. 66). Zakładając więc. żc naczynia znajdowane w grobach to naczyniu obrzędowe, można przyjąć, że zostały one wykonane specjalnie do jednorazowego odprawienia magiczno-religijnych rytuałów podc/as chowania zmarłego (takimi naczyniami są m.in. tzw. kadzielnice). Przy takim założeniu zespól przystawek znajdowu-nych w grobach można określić jako zespół naczyń obrzędowych. Skład tafcie-

Ryc. 3. Gi)$nwn, woj, Hyiljiw/c/.. uan. 2. Grób m 3. Naczynie i jbwbkicm'’ Abb. 3. Gipawa. Woiw. Byilgomz. IWuelie 2. Grab Nr. 3. Schnabdgcilifi

213