IMGi18 (3)

128 Rozdział 4

koszty działania instytucji edukacyjnej — nie musi ona wynajmować i utrzymywać pełnej lub dodatkowej infrastruktury: sal, pracowni. Jednakże jej stosowalność ogranicza brak możliwości przekazu praktycznych umiejętności, nabywanych w trakcie ćwiczeń laboratoryjnych, warsztatów etc.

4.2. Nauczanie na odległość w krajach wysoko rozwiniętych i rozwijających się

4.2.1. Nauczanie na odległość w krajach wysoko rozwiniętych

Transformacje społeczne dokonujące się na świecie, związane bezpośrednio z globalnymi zmianami w funkcjonowaniu gospodarki i dynamicznie zmieniającego się rynku pracy, wymuszającymi ustawiczne doskonalenie kwalifikacji pracowników, a stąd zmuszające ich do całożyciowej edukacji, a pośrednio związane z rozwojem i wdrażaniem osiągnięć w zakresie technologii informacyjnych spowodowały wzrastające zainteresowanie zdalnym kształceniem¹. Najwięcej doświadczeń zdobyły kraje, w których ze względu na znaczne rozproszenie mieszkańców i duże odległości do centrów edukacyjnych (ośrodków akademickich) były zmuszone najwcześniej uruchomić system kształcenia na odległość, który z biegiem lat był unowocześniany i upowszechniany. Dziś nauczanie na odległość stanowi integralną część systemu edukacyjnego krajów wysoko rozwiniętych, takich jak: USA, Kanady, Australii, RPA, ale także i niektórych krajów europejskich takich, jak Norwegia, Wielka Brytania, Niemcy, czy kraje skandynawskie². Uniwersytetem przyszłości staje się uczelnia proponująca określone przedmioty i seminaria online. Celem propozycji edukacyjnej wirtualnych uniwersytetów, z której można skorzystać za pomocą Internetu nie jest zlikwidowanie tradycyjnej uczelni, lecz lepsza współpraca studentów i pracowników naukowych, zmniejszenie do minimum bierności studentów na wykładach, ćwiczeniach i seminariach, a poprzez zwiększenie atrakcyjności zajęć, ich większej efektywności i skuteczności po to, aby zbudowana strukturalna wiedza była trwalsza.

Z tego powodu w literaturze angielskojęzycznej spotkać można wiele terminów związanych z nauczaniem na odległość: np. distance education (edukacja na odległość), distance learning (uczenie na odległość), distance teaching (nauczanie na odległość), teleteaching (nauczanie na odległość z wykorzystaniem najnowszych środków telekomunikacyjnych), video-conferencing (wideokonferencje), Computer—conferencing (konferencje realizowane przy pomocy komputerów włączonych do sieci), Computer—mediatedcommunication (komunikacja realizowana za pomocą komputerów w sieci), teaching by network (nauczania przez sieć kom-

puterową), flexible learning (zawierające opert learning + resource-based lear-ning+ distance learning + traditional learning), distributed learning (oznaczające traditional learning + distance learning), e-leaming (wykorzystujące distributed learning + distance learning), online learning, czyli e-leaming poprzez Internet (J. Barnard^{3 4}; R. Bush" ; N. Davis^{5 6 7}; A. Fjuk"; L. Gabel, S. Farmer, J. Pearsol¹*;

S. Gray⁸; B. Holmberg^{9 10 11 12}; Keegan D.'⁷; M.F. Paulsen¹*; R. Wells¹’).

Każda z wymienionych mieszanych form kształcenia powinna respektować następującą zasadę: dostosowania treści, zakresu i form kształcenia do indywidualnych możliwości osoby uczącej się, uniezależnienie procesu kształcenia od odległości poprzez jej „rozproszenie”. System kształcenia distance learning posiada dwie odmiany, różnicujące sposoby dostarczania informacji edukacyjnych i naukowych:

- Nauczanie synchroniczne (ang. Synchronous Learning), w którym ma miejsce synchroniczne dostarczanie informacji, polegające na obustronnym połączeniu nauczyciela ze studentami, np. za pomocą systemu wideokonferencji. Jest to rozwiązanie kosztowne, gdyż wymaga posiadania drogiego i specjalizowanego sprzętu, zarówno po stronie wykładowcy, jak i studenta.

1

* EUNJS 2000, Towards Virtual Universities. Conference Proceedings, Poznań 2000.

2

P. i. Denning, A new social contracts for research, Communications of the ACM, Feb. 1997/Vol. 40, No. 2, s. 132-134.

3

J. Barnard, Multimedia and the futurę of distance learning technology, „Bducational Media International”, 1992, vol. 29, no 3, s. 139-144.

4

R. Bush, K-12 Network: Global education through telecommunication, Communications ofthe ACM, 1993, Vol. 36, No. 8, s. 36-41.

5

¹¹N. Davis, Case study: a futurę for electronic communication in education?, Education and Training Technology International 1992, Vol. 29, No. 4, s. 323-336.

6

   A. Fjuk, The pedagogical and technological challenges in computer-mediated communication in distance education, Teleteaching 1993, s. 249-258.

7

   L. L. Gabel, S. A. Farmer, J. A. Pearsol, Interactive video teleconferencing: a tool for continuing Health professions education, „J. Medical Education Technologies", 1992, Vol. 3, No. 2, s. 13-19.

8

   S. Gray, Medical television network - an expanding interactive teleconference facility, „J. Audiovisual Media in Medicine”, 1992, Vol. 15, No. 4, s. 143-147.

9

“ B. Holmberg, Guideddidactic conversation in distance education, in: Distance Education: International Perspectives (eds.) D. Sewart, D. Keegan and B. Holmberg, London 1998, s. 114-122.

10

D. Keegan, On defining distance education, in: Distance Education: International Perspectives, (eds.) D. Sewart, D. Keegan and B. Holmberg, London 1998, s. 114-122.

11

¹¹M. F. Paulsen, Pedagogical techniąues for computer-mediated communication, in: 1F1P Trans. Teleteaching, 1993, s. 647-656.

12

R. Wells, Computer-Mediated Communication for Distance Education: An International Review of Design, Teaching, and Institutional Issues (Research Monograph No. 6), University Park: The American Center for the Study of Distance Education, 1992.

R. Wells, The use of computer-mediated communication in distance education: Progress, problems, and trends, in: IFIP Trans. Teleteaching, 1993, s. 79-88.