P1120879 resize

Mf LANIA KUCW0WSKA

Dołtchcat nic nlnfioso na naszych ziemiach na ślady konopi siewnych (fonu. * M> arna) a ohektach z tego okresu, których obecność sugeruje Z. Bukowski <1979. i |7y hemie siady konopi na ziemiach polskich pochodzą dopiero z okresu rzymskiego (K- kloldcnhawer 1999, s. 28).

Szczątki roślin włoknisto-olcistych znalezione zostały w trzech grodach i w dwóch osadach (tabel* 5). Najliczniejsze okazy zachowały się w Smuszewic i Biskupinie. > ' Na ka zwyczajny (Łam mitftnhwm) natrafiono w Biskupinie, Smutzewie i Ka-—raca W Snaucwic znaleziono bardzo dużą ilość nasion lnicznika siewnego (Ca-atAaana). Oatsack ten znany jest równie* z Biskupina, skąd oprócz powyższych rola pochodziły teł nasiona rzepy olejnej (Brassica eampeatrU mr. oteiferd) i maku lekarskiego (hpiwr asa^ran). W osadach otwartych znaleziono równie* przed-SwKió tej grupy roślin. W Grzybianach zachowało się 6 nasion maku lekarskiego, a wmatcrubchz Kotlina odkryło odcisk nasicni i torebki nasiennej lnu zwyczaj-nego (Urnom aharmiMm). Wykonane pomiary wielkości nasion roślin wlóknbto-• okutych wskazują, te nasiona te należały do odmiany drobnonasiennej (włrfai adrrmprrms).

D. Inne rośliny uprawne

Warto jeszcze /wrócić uwagę na rzadąpe znaleziska roślin pochodzące z wczesnej epoki hhn Z osady otwartej kultury łużyckiej w Słupcy, stanowisko 3, pochodzi a—ioao przypuszczalnie rzepiku (Brassica campeslrtś). Z Tyńca koło Krakowa za-notowano odciski przypominające owoce gryki tatarki (Fagopyrum tataricum). Trzeba rów nici wspomnieć o tym, te ze stanowisk kultury łużyckiej na Śląsku w Kluczborku i Opolu podano w literaturze (A. Kozłowska 1959, s. 566) obecność patek firny domowej (Primus domesiica), która nigdy nie występowała w naszych lasach jako gatunek dziku Być może. te świadczy to o możliwości uprawy drzew owocowych jut w omawianym okresie lub o imporcie tych owoców z południa (zapewne w formie suszonej). Natomiast pestki czereśni (Prunus arium), jabłoni pfeooki (Mafca ihrsrii) i gruszy pospolitej (Plrus communlś), których owoce niewątpliwie zbierano, pochodzić mogły z drzew dziko rosnących w naszych lasach. Jednakże w materiałach pochodzących z ziem polskich z ponad 30-letnich badań me zostały dotychczas ujawnione.

X. STANOWISKA KULTURY WSOłODNIOFOMORSKIEJ

Na podstawie dotychczasowego stanu badań paicoctnobotanicznych dotyczących ponad 40 zbadanych stanowisk stwierdzono, iż z ich obrębu pochodzą nieomal •szyukie gatunki zbóż. z wyjątkiem pszenicy samopszy (Triticum monococcum), ptacwic} rbaoklose) (Triticum eom pac tum) i owsa siewnego (A vena satita). Do naj-lhaisgijLł znalezisk zarówno pod względem liczby stanowisk, jak i szczątków w postaci ziaren i odcisków należał jęczmień zwyczajny (Hordeum rulgarc) (tabela 6). W dużych próbkach zbożowych z Jutzkowa (osada otwarta) koło Gdańska był oa gatunkiem dominującym, osiągając prawie 100% frekwencji (M. Klichowika

1979, s. 142 nn.). Z jęczmieniem tym wystąpiło lei kilkanaście ziaren pszenicy zwyczajnej <Tritlcum aestlrum), jedno ziarno pszenicy płaskurki (Trilleum dtcoccum) oraz nasiona i owoce chwastów.

Na innych stanowiskach omawianej kultury, poza jęczmieniem, najliczniej występowało ftyto zwyczajne (Secalc ccrcale). Obecność obu gatunków stwierdzono aa 11 stanowiskach. Mniej licznie reprezentowana była pszenica zwyczajna (TrUlcum pszenica orkisz (T. spe/ta) oraz proso zwyczajne (Panicum miliaceurn).

Z mnsch grap roślin uprawnych na stanowiskach tej kultury znaleziono wyłącznie ślady roślin strączkowych w postaci 2 odcisków pAypommających nasiona grochu zwyczajnego (ftam satinan).

I. STANOWISKA KULTURY KURHANÓW ZACIIODNIOBALTYJSKiCH

Z zasięgu stanowisk tej kultury na naszych ziemiach nic przeprowadzono badań większych ilości szczątków roślinnych. Ł. Okulicz (1970, s. 115) podaje wyłącznie na podstawie publikacji niemieckich i radzieckich, te w osiedlach obronnych kuł-tary kurhanów /uchodniobałtyjskich we wczesnej epoce żelaza stwierdzono 3 gatunki pszenicy (autorka błędnie wzmiankuje ich odmiany na s. 115), a mianowicie 7Wrś-cum \peha. Tritlcum vulgare. Triticum compactum, oraz jęczmień i owies (nie podając ich nazw łacińskich). Natomiast w profilach pyłkowych wg M. Rahkkj-Jasiewicz (1966. s. 171) zanotowano występowanie pyłku żyta (Sccale cereale) (Ł. Okulicz. op. cif.). Z przytoczonych informacji wynika, ta na stanowiskach wspomnianej kultury nic natrafiono dotąd na ślady pszenicy płaskurki (Trineum dlcoccum), ani też na jakiekolwiek ślady prosa zwyczajnego (Panicum mlUaceum) oraz na szczątki roślin strączkowych i wlóknisto-ołcistych. Ogólnie jednak biorąc, wykazane gatunki zbożowe nie odbiegały od analogicznych znalezisk na stanowiskach archeobota-nicznych kultury łużyckiej i kultury wschodniopomorskicj. Żałować należy, że brak danych odnośnie do stosunków ilościowych poszczególnych zbóż uniemożliwia wskazanie w tej kulturze gatunku preferowanego w uprawie we wczesnej epoce żelaza.

4. CHWASTY UPRAW

Rośliny dziko rosnące na stanowiskach archcobotanicznych wymienionych poprzednio kultur z wczesnej epoki żelaza występowały dość licznie i stanowiły 81,2% ogólnej liczby dotychczas ustalonych taksonów z lego okresu. Wśród nich dominowały rośliny synantropijne. towarzysząca człowiekowi od początku jego osadnictwa. Można wydzielić wiele zgrupowań, jak np. charakteryzujące ówczesne środowisko naturalne, a więc rosnące w lasach, zaroślach, aa łąkach, w pobliżu zbiorników wodnych, aa przydrożach, przy siedzibach ludzkich itp. Marginesowo trzeba przypomnieć, że człowiek, oprócz uprawianych pracz siebie roślin, korzystał w różnych warunkach z bogatych darów przyrody. W aneksach dotyczących epoki brązu i wczesnej epoki żelaza zaznaczono te możliwości przez umieszczenie odpo-