P1180317

Bogusław Gediga

SZTUKA LUDNOŚCI KULTURY POMORSKIEJ A SZTUKA LUDNOŚCI KULTURY ŁUŻYCKIEJ

Okres rozwoju kultury łużyckiej i pomorskiej to wycinek czasowy w prahistorii obejmujący pcjnad 1000 lat. Na przestrzeni tego znacznej go okresu pradziejów wyróżnia się w materiałach archeologicznych z obszaru ziem polskich i sąsiednich dwie kultury archeologiczne: łużycką i pomorską. Z pozycji prahistoryka czy historyka w ogóle nieodzowne jest postawienie sobie pytania, czy te dwie kultury archeologiczne w sposób właściwy wyznaczają etapy dziejów społeczeństwa i jego kultury na naszych ziemiach na przestrzeni tych ponad 1000 lat. Sądzę, iż odpowiedź na to nie jest prosta i w zależności od tego jakie kryteria weźmiemy pod uwagę, trochę odmiennie moglibyśmy przeprowadzić periodyzację dziejów tego okresu, obejmującego dwie wyróżnione kultury archeologiczne. Jeżeli np. weźmiemy pod uwagę przemiany i rozwój gospodarki, to najprawdopodobniej pojawienie się kultury pomorskiej nie wyznacza żadnego nowego etapu. Czy wyznacza może taki etap dla rozwoju stosunków społecmych, czy przemian dostrzegalnych w religii lub sztuce? Sądzę, że również w większości tych dziedzin życia ówczesnego ąjołeczeństwa nie następują wyraźniejsze i bardziej gwałtowne oraz czytelne zmiany z momentem pojawienia się kultury pomorskiej. Z całą pewnością również wykpienie kultury pomorskiej nie wiązało się z istotną zmianą w stosunkach etnicznych.

Kultura pomorska została wydzielona na podstawie pewnych specyficznych cech ukształtowanych w wyniku zmian form i stylu ceramiki, części ptrzedmiotófw metalowych jak i niektórych zmian w obrządku grzebalnym. Można i tutaj się zastanawiać, czy te wszystkie zmiany są ilościowo i jakościowo większe niż obserwowane na przestrzeni czasu rozwoju kultury łużyckiej, którą przecież jak dotąd traktujemy w dużym stopniu monolitycznie, jako jedną kulturę archeologiczną.