P1190115 (2)

160 Ślady najstarszego pisma?

Powrót do tematu: tabliczki w świetle najnowszych badań

Po emocjach z końca bu osiemdziesiątych, których płaszczyzna byty głównie (choć nie tylko) wypowiedzi prasowe 1 kuluarowe dyskusje, zapadła cisza w htyh dziewięćdziesiątych, dzięki grantowi z Komitetu Badań Naukowych uzyskanemu pracz Ewę Marczak z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, przeprowadzono różnorodne ekspenyzy w specjalistycznych laboratoriach Ich wynki okazały się nader interesujące. Badania zrealizowane w Centrałnytn Laboratorium Kryminalistycznym Komendy Głównej Policji w "Warszawie wykazały ponad wszelką wątpliwość. Ze widoczne na tabliczkach znaki itie są. jak sugerowali niektórzy, przypadkowymi odciskami roślin, lecz zostały wykonane intencjonalnie, narzędziem, mchem posuwistym w mokrej (plastycznej) glinie; czyli przed wypaleniem przedmiotów (por. E. Marczak

me.

Jeszcze bardziej frapujące okazały się wyniki badań petrograficznych. zrealizowane w Akademii Górniczo-Hutniczej przez Madeja Pawlikowskiego. Analizy- wykazały różnorodność mas garncarskich użytych do wyrobu tych przedmiotom Dwie tahficzki - nr 2 i nr 3 (por. wkładka ryc. 25. 26) - są surowcowo do siebie podobne, a zarazem wykazują pod tym względem wiele podobieństw do ms rnamirznych identyfikowanych w przypadku grodek polepy, którą wytępiane były m in śdany domostw w Podebłodu. Można zatem przyjąć te powstały one w Podebłodu. Ale trzecia tabliczka (por. wkładka ryc. 24) -zdaniem tego badacza wykonana została z glin niewystępujących w tym rejonie Europy, co ją petrograficznie wyróżnia spośród pozostałych. Cechy aacwaca i przeobrażone temuczme minerały ilaste typowe są dla zwieu zelin typu Mm rosa, występujących na podłożu skał wapiennych w rejonie Morza MOdnemnegn Konkluzja petrografii jest jednoznaczna: jedna z omawianych płytek jest w Podebłodu importem, najpewniej z terenów południowych (M. Pawfikowski 1996).

Kolejnym fctńłtlem w wyjaśnianiu tajemnic glinianych tabliczek z Podebłoda jest propozycja odczytu nkijpd przedstawiona i opublikowana przez Tomasza NAmb (1999) Poddał on gruntownej krytyce dotychczasowe próby od-czjaaM maków Zwiódł przy tym uwagę przede wszystkim na niedokładności odtysów, które w jego mniemaniu, aa otygnulnych zabytkach wyglądają nieco Mocą. co w sposób istotny wpływa na kh lekturę i interpretację (ryc. 8.2) '•vmptamavczm zdaniem Hfluntńu jest fakt. że inskrypcje na tabliczka:h ■ ł i 5 różnią aę od atbr jedynie k iBÓrm ostatniego znaku (nr 4), pizy-paaanaiąoego odpowiednio ten / i H Obydwa znaki, zwane w grece bizantyjskiej MM enz m mają tę sną wartość fonetyczną: samogłoski i A zatem pray rakwtraim kaem**, i lektury Qea to przypadek spotykam- w epigtafice MMoakutl mamy na obu nijbakadt grecki monogram imienia Chrystusa

_ro**óT DO TEMATU: TABLICZKI

ijc. §9 IMKpmKfe for-B luków! r tabliczek 2 13: i odrysy

jHfaaczono po pnwe| stronie %ąT Płódenmkai

3

fSTC Pizy okazji zwrócono też uwagę na inne szczegóły. Niedokładne oddanie kształtu Stery C (greckie sigma, na tabliczkach znak nr 3) zdaje się wskazywać, x osołBiyykonująca owe inskrypcje była najpewniej niepiśmienna i orfcwarzała ne znaki z pamięci.

fetiudno dostrzec, że interpretacja ta tylko w pewnym stopniu różni aę

od Hpponowancj wcześniej przez Tadeusza 'Wasilewskiego: oie* pierw-szy® przypadku było to zawołanie, o tyle w drugim - monogram. Ale sama ne4 odczytu pozostaje wszakże niezmienna: obie inskrypcje odnoszą aę do ^HeSajutskiego świata wierzeń i mają bezpośredni związek z imieniem Chrys-msa.

Dla Jfapełnienia stanu dotychczasowej wiedzy o tabliczkach odnotujmy jeszcze jedną okoliczność, która uszła uwadze dotychczasowych dyskutantów. Sm w ;kontekśde dwóch tabliczek znaleziono intrygującą. ze względu na ■jhriiiln: r dekoracji, ceramikę naczyniową. Chodzi o fragmenty naczyń z oma-Mjlkiu aoiamym i zoomorffcznym. występujące w tym samym obiekrie, m ■    Jzowane tabliczki. O ile do typowych dekoracji okresu plemiennego

Imię poziome i faliste w różnych konfiguracjach, o tyle ornamenty

^^■Ooeczn\.h i rytów figuralnych (ryc. 83. 8.4). czy tez zygzaków z ko-

flkoiich wypełnieniami, godne są szczegćfow-rch analiz Przedstawienia na ceramice wczesnośredniowiecznej ziem polskich są zjawiskiem ■fam. znanym z kilku zaledwie przykładów w skali całego kraju Jeszcze

unikatowi jest ornament, w którego kompozycji ffigjffinnnające tarcze słoneczne. Dekoracje na ceramice z

z Podebłoda są nie-

w tym czasie me tylko na Mazowszu, ale również ta innych aerniaeń