P6068820

zwieńczonego kwiatonem.

pelikan, emblemat w rolhyerkowym obramieniu, Francja. 1540

różne typy plafonów

ku. Mogą występować samodzielnie lub w połączeniu z innymi motywami.

w*

mm

l^ssail

pĘ,

SIS

W

m

w

panopBa

pasowy układ sposób rozmieszczenia dekoracji ornamentalnej; ułożenie jej elementów w szeregu, stosowane przede wszystkim na wszelkiego rodzaju obramieniach, gzymsach, fryzach, listwach itp.

pelikan przedstawiany w sztuce w związku z określonym znaczeniem symbolicznym, przede wszystkim miłości rodzicielskiej i ofiary. Pojawiający się już w sztuce starożytnego Egiptu, w sztuce chrześcijańskiej używany jako symbol Chrystusa i ofiary eucharystycznej (karmiący pisklęta własną krwią); stosowany również jako znak heraldyczny.

pergaminowy ornament? występujący w snycerce póżnogotyckiej sposób dekoracji powierzchni przez nadanie jej formy naśladującej pofałdowany pergamin. P.o. pojawia się od ok. 1480.

pinakiel (Gala) motyw dekoracyjny w arch. gotyckiej, kamienna -• sterczyna, zwykle w kształcie ostrosłupa, o krawędziach zdobionych szeregami -* żabek,

plafon duże pole dekoracyjne obejmujące centralną część sufitu lub podniebienia sklepień (zwierciadlanego, spłaszczonego, kolebkowego, żaglastego, kopuły nie przebitej latarnią) itp., stanowiące optyczne zamknięcie wnętrza od góry, wykonywane najczęściej jako malowidło na tynku technikami malarstwa ściennego, m.in. freskiem i alsecco, jako malowidło olejne na płótnie założonym pod podniebiem, rzadziej jako dekoracja stiukowa; zwykle rozwiązywane jako kompozycja figuralna, może mieć też charakter czysto ornamentalny; obramienie bywa wykonane w materiale i technikach innych niż właściwa kompozycja (np. malowidło ujęte ramą ze stiuku).

plakieta płytka dekoracyjna, najczęściej prostokątna, metalowa, ceramiczna, mozaikowa, z kości słoniowej, zdobiona przedstawieniem albo ornamentem reliefowym, malarskim, będąca samodzielnym przedmiotem artysh, nakładana na przedmioty rzemiosła artystycznego.

plecionka jeden z najwcześniejszych motywów ornamentalnych występujący we wszystkich kulturach, złożony z regularnie (splecionych linii lub pasów.

płycina 1) pole lekko zagłębione i zwykle oprofilowane, w ścianie, jej cokole,

w płaszczyźnie czołowej pilastra itp.; może być gładkie lub wypełnione dekoracją, zwykle płaskorzeźbioną; kształt pola jest najczęściej prostokątny, ale trafiają się formy bardziej skomplikowane; p. są szczególnie charakterystyczne dla arch. rzymskiej t nowożytnej; w renesansie często wypełniano je arabeską i groteską, w baroku i klasycyzmie motywami dekoracyjnymi charakterystycznymi dla tych stylów. Zob. też —• panneau, supraporta; 2) zob. —• lustro.

p/ycina

porządki klasyczne wykształcone w kulturze helleńskiej zasady wznoszenia budowli w oparciu o właściwe proporcje i dobór odpowiednich elementów dekoracyjnych. -1) porządek dorycki charakteryzuje się dążeniem do ścisłego podporządkowania budowli proporcjom matematycznym i logice architektonicznej. Jego charakterystyczne cechy to brak bazy, wyraźne wybrzuszenie trzonu kolumny (enihasis), ostre ścięcie krawędzi żłobków biegnących wzdłuż trzonu (kanelur), kapitel złożony z prostego echinusa i abakusa, w belkowaniu zastosowanie — trygllfonu i — mody-lionów. 2) porządek joński jest znacznie swobodniejszy i lżejszy, o bogatszej deko-