Page1 (10)

Polski samolot szkolny z okresu międzywojennego (prototyp)

We wrześniu 1939 roku na lotnisku Okęcie - Warszawa niemieccy żołnierze natknęli się na prototyp polskiego samolotu szkolnego PWS-33 „Wyżeł”. Od razu wzbudził on zainteresowanie. Jeden z żołnierzy nawet zdarł szachownice ze sterów jako pamiątkę. Piloci Luftwaffe chętnie fotografowali się na tle tego samolotu. Wkrótce prototyp „Wyżła” został przewieziony jako trofeum do Niemiec. Nie wiadomo, czy znalazł się obok „Wilka”, P-l Ic i P WS-26 jako eksponat w muzeum w Berlinie, czy zabrano go do ośrodka doświadczalnego w Rechlin. Dlaczego wzbudził takie zainteresowanie wśród Niemców? Powód był jeden: ten samolot był pierw szą drewnianą konstrukcją półskorupową o przekroju epileptycznym. Po raz pierwszy wykorzystano na tym samolocie elementy z odpowiednio giętej sklejki formowanej przestrzennie na gorąco. Dawało to w efekcie konstrukcję mocną, gładką, wytrzymałą i doskonałą aerodynamicznie. W czasie II wojpy światowej lątaty trzy . samoloty.„które budowano „dzięki takiej metodzie (lub bardzo zbliżonej? angielski,, DH-98 ..Mosąujto”, sowiecki ' LaGG-3 i niemiecki Pocke Wulf Tą-!"54. Jest bardzo prawdopodobne, że w kpnsirukcii Kurta Tanka (Ta-154) wykurzy stano doświadezcftjaz„Wyżła" .

Historia „Wyżła” rozpoczęła się w- 193b roku podczas opracowywania samolotu pościogowo-bombowego PZL P-38 „Wilk”. “Wilk" był myśliwcem dwusilnikowym, CO było zgodne z panującą, ówcześnie tpodą na „takie konstrukcje. Dwą silniki tego samolotu przyczyniły się do powstania idei samolotu szkolnego, który umożliwiłby pilotom łatwiejsze przejście nu ten typ myśliwca, Tych warunkóW nic mógł spełnić eksploatowany przez szkoły lotnicze PWS-26, który był samolotem juluosjloikowym. a w dodatku dwupłatowym. W Dowództwie Lotnictwa postały założenia takiego samolotu. Miał on być samolotem dwusilnikowy, z krytą kabiną; zamontowanym na stale karabinem maszynow y m do nauk i strzelania, oraz możliwością nauki zrzucania brtńb w locie nurkowymi. Opracowanie tej konstrukcji zlecono inż. Wacławowi Czerwińskiemu'. -Ze-względu na drewnianą konstrukcjępłatówca miał on powstąć w zakładach Podlaskiej Wytwórni Samolotów W Białej Podlaskiej (przejętej za długi przez PZl.). Prace nad projektem przebiegały sprawnie. Konsultantem był projektant „Wilka" F. Misztal. Przy opracowywaniu kadłuba samolotu wykorzystano doświadczenia PZL z projektowania samolotów „Wilk” i „Łoś”. Gotowy prototy p był gotowy w drugiej połowie 1938 roku. Latem tego roku przeprow adzono pierwsze próby statyczne, a pierwszy lot próbny na prototypie PWS-33/1 wykonał pilot Stanisław Szubka na przełomie sierpnia i września 1938 roku. Okazało się, że samolot jest nie tylko ładny, ale doskonale zachowmje się w czasie lotu. Był to sukces konstruktora i jego zespołu. Samolot w listopadzie 1938 roku pokazano na Międzynarodowym Salonie Lotniczym w Paryżu, gdzie wzbudził wielkie zainteresowanie. Jednak wystawiono go pod nazwą PZL „Wyżeł”. W końcu stycznia 1939 roku oblatano drugi, nieznacznie zmodyfikowany, prototyp „Wyżła” PWS-33/11. W marcu 1939 roku „Wyżeł” przeszedł próby homologacyjne w Dywizjonie Doświadczalnym Instytutu Technicznego Lotnictwa w

PWS-3 3

Warszawie i został dopuszczony do akrobacji. Rozpoczęto przygotowywanie dokumentacji technicznej do produkcji seryjnej, która miała rozpocząć się w roku 1939. W tym czasie jednak przerwano prace nad PZL P-38 „Wilk”, który nie spełnił oczekiwań konstruktorów. Jednoczenie produkcja „Wyżła” stanęła pod znakiem zapytania. Jednak zwrócono uwagę, że samolot ten może doskonałe nadawać się do szkolenia pilotów-bombowców „Łoś”. „Wyżeł” posiadał taki sam układ aerodynamiczny i doskonale mógł nadawać się do tego celu. Jednocześnie w zakładach PZL rozpoczęto prace nad ulepszoną wersją „Wilka" - „Lampartem”. Więc na początku 1939 roku gen, L. Rayski podpisał decyzję o produkcji 130 samolotów „Wyżeł”. Jednak jego następca, gen. Józef Zając (człowiek mający niewiele z lotnictwem do czynienia) anulował tę decyzję. Podobny -los spotkał „Łosie” (produkcję przerwano), „Sumy”, „Mewy”, „Jastrzębie", dla których istniały juz gotow e linie.produkeyjne. Część pracowników' tych wytwórni zwolniono, a utrzymano tylko produkcję eksportową (!). Latem produkcję tych samolotów wznowiono', ale do września 1939 roku tylko LWS zdążyły Wyprodukować ok. 20 „Mew”, z których kilka wzięło Udział działaniach wojennych. Niemcy byli zdziwieni, gdy w wytwórniach znaleźli całe linie produkcyjne samolotów (gotowe części, półfabrykaty itd.), a tych samolotów nie spotkali na niebie.

/ • ' . ' ' ' : . ■

Opis samolotu:

Dwusilnikowy samolot treningowy do szkolenia załóg na samoloty wielosilnikowe o konstrukcji drewnianej, pólskprujjpwei, z chowanym podwoziem i krytą kabiną.

Napęd: dwa, chłodzone powietrzem. 4-cylindrow e silniki rzędów e.PZluż MąjorłB (licencja Walter) o mocy 88 k W (120 KM! o masie 150 kg każdy.

I zbrojenie: 1 x karąbin maszynowy PWU wz. 36 kał. 7, 9 mm: foto k.m.: dwie bomby i 2,5 kg.

Dane techniczne:

Wymiary:

Rozpiętość: ........................9,26m

Długość:...........................6,94 m

Wysokość:2,56 m

Powierzchnia nośna:................12,7    m2

Masa własna:..........950    kG

Masa całkowita:...................1410    kG

Prędkość maksymalna: ............. 315 km/h

Prędkość minimalna:............... 100 km/h

Pułap: ............. 4500 m

Zasięg:...........................1160 km

Czas lotu:............................4,5    h

Rozbieg:........................ 160m

Model samolotu PWS-33 „Wyżeł” został opracowany w skali 1:33. Do wykonania modelu potrzebne będą: tektura 0,8-1 mm (wszystkie części, które trzeba nakleić na karton oraz części oznaczone kolorem czerwonym), ostre nożyczki, nożyk oraz klej według własnego doświadczenia.

Model „Wyżła" należy do średniotrudnych. Początkujący mogą zrezygnować z wykonania przeźroczystej kabiny i reflektora lądowania znajdującego się w części nr 2.

Przed przystąpieniem do klejenia należy dokładnie zapoznać się z rysunkami pomocniczymi i rozkładem części. Stronę ze schematem montażu (ostatnią) najlepiej jest kserować, aby wycinając części do podklejenia na tekturę nie pozbawić się instrukcji.

Budowę samolotu należy rozpocząć od montażu kadłuba i trzeba od razu przyjąć jaką wersję samolotu wykonamy (z czy bez wnętrza kabiny). Kolejność numeracji odpowiada kolejności sklejania części. Należy bardzo dokładnie pasować wszystkie części ze sobą. Przed użyciem kleju najlepiej jest wykonać najpierw tzw. montaż na „sucho”. Model jest zaprojektowany w ten sposób, że praktycznie wszystkie części są wykonane „na styk".

Niektóre części przed sklejeniem wymagają lekkiego zeszlifowania drobnoziarnistym papierem ściernym (np. wręgi kadłuba i wręgi-szkielet gondoli silnikowej). Przy wykonywaniu gondoli silnikowej należy pamiętać o wklejeniu części nr 29a (imitacji części cylindrów silnika). Przy budowie całego modelu nie należy się spieszyć.

Gotowy model można pomalować lakierem bezbarwnym.

UWAGA! Model nie posiada napisów eksploatacyjnych. Nie jest to błędem, gdyż takich napisów nie było.

Życzymy wspaniałych efektów i nowego pięknego modelu.

Wydawnictwo: „Cłuest II”

Bilcza, ul. Kielecka 4, 26-026 Kielce tel./fax [phone] http://www.modele.kielce.com Opracowanie modelu: Marek Pacyński Rysunek na okładce: Justyna Składanek