B

POLSKI SAMOLOT SZKOLNO-TRENINGOWY

PZL-130 „ORLIK”

Model samolotu PZL-130 „Orlik” opracowano w skali 1:33 na podstawie rysunków opublikowanych w „Skrzydlatej Polsce”, nr 29 1 30/86.

Projekt ofertowy Orlika’’ opracował w latach 1979—1980 główny konstruktor WSK PZL Warszawa-Okęcie mgr inż. Andrzej Frydry-chewicz. Projekt wstępny rozpoczęto jesienią 1981 r.; w lipcu 1982 r. gotowa była makieta; jesienią 1982 r. rozpoczęto opracowanie dokumentacji projektowej; pierwszy prototyp ukończono 3 września 1984. Oblotu dokonano 12 października tego samego roku.

Samolot „Orlik” należy do najnowszej generacji samolotów szkol-no-treningowych zaprojektowanych jako „latające symulatory” ciężkich maszyn bojowych. Podstawowe parametry aerodynamiczne zostały w nim tak dobrane, by uzyskać jak największe podobieństwo zachowania się w różnych fazach lotu do ciężkich samolotów bojowych, szczególnie dotyczy to fazy startu i lądowania. Zastosowanie takiego rozwiązania dziesięciokrotnie obniża koszty szkolenia pilotów wojskowych. Dodatkową zaletą „Orlika” jest modułowa konstrukcja kabiny pilota, umożliwiająca maksymalne upodobnienie jej wnętrza do konkretnego typu odrzutowca (pod względem rozmieszczenia przyrządów). Prototyp upodobniony jest do samolotu „Iskra”.

Samolot „Orlik” jest tylko jednym z elementów całego systemu szkolenia. Nosi on nazwą PZL-Kolegium i składa sią z symulatora naziemnego, samolotu 1 naziemnego urządzenia diagnostycznego. W 1986 r. ruszyła produkcja pierwszej serii samolotów PZL-130 „Orlik” Opracowano również wersję z silnikiem turbośmigłowym o znacznie większej mocy, a co za tym idzie o lepszych osiągach, oznaczoną PZL-130 „Orlik Turbo”.

Opracowanie graficzne i opis JANUSZ OLEŚ — SZCZECIN

OPIS KONSTRUKCJI

Płat — konstrukcja metalowa, nie dzielony, kesonowy nitowany, wielopodłuż-ndcowy, w części spływowej zgrzewany. Końcówki z kompozytu szklano-epoksy-dowego.

Kadłub — od dołu płaski, od góry sklepiony eliptycznie, konstrukcja półsko-rupowa metalowa, nitowana ze zgrzewanych podzespołów. Osłona kabiny — awaryjnie odrzucana z pleksi klejonego do ram z kompozytu szklą no-epoksydo-wego.

Usterzenie — klasyczne z wyraźnym przesunięciem statecznika pionowego do przodu względem poziomego. Konstrukcja metalowa częściowo zgrzewana. Podwoąue — trójpodporowe z kołem przednim — wciągane pneumatycznie. Amortyzacja olejowo-gazowa. Ogumienie bezdętkowe, niskociśnieniowe.

Napęd — silnik gwiazdowy 9-cylindro-wy M-14 Pm o mocy 243 kW, śmigło metalowe, trójłopatowe, nastawne. Roz. ruch silnika pneumatyczny.

Wyposażenie — zestaw przyrządów pi-lotażowo-nawigacyjnych oraz kontroli silnika i instalacji, system sygnalizacji awarii, radiostacja UHF, radiokompas, telefon pokładowy, rakietnica, gaśnica, apteczka, możliwość zabudowy radiowy-sokościomierza i lekkiego uzbrojenia samolotu w podwieszane pod skizydło zasobniki z pociskami nie kierowanymi, bomby itp.

Dane taktyczno-techniczne

rozpiętość    8,00 m

długość    8.45 m

wysokość    3,53 m

powierzchnia    nośna    12,3 m*

moc silnika    265 kW

masa własna    mo kg

masa startowa    1600 kg

prędkość    maks.    365    km/h

prędkość    przelotowa    316    km/h

prędkość    min.    116    km/h

wznoszenie    6.60 m/s

pułap    4500 m

zasięg    1415 km

UWAGI OGÓLNE

Zaproponowany do wykonania model jest bardzo prosty w budowie, toteż mogą go zbudować również modelarze początkujący, tym jak zawsze zalecam wybranie prostszej wersji budowy, tzn. bez wnętrza kabiny i przezroczystych osłon, w przypadku budowy modelu w wersji stojącej — z otwartym podwoziem — należy koniecznie w części dziobowej umieścić dodatkowe obciążenie, w przeciwnym wypadku model będzie przewracał się na ogon. Linie zagięć iekko nacinamy nożem lub żyletką, a części owalne przeciągamy po ostrzu nożyczek lub krawędzi stołu, aby nabrały tendencji do zwijania się. Do wykonania modelu potrzebne będą następujące narzędzia i dodatkowe materiały: nożyczki, ostry nóż lub żyletka. Igła. kilka szpilek, tektura, kilka spinaczy biurowych lub odcinek drutu, szczypce undversal-ne, czarny tusz, cienka pleksi, dobry klej (butapren, hermol).

OPIS BUDOWY

Przed rozpoczęciem budowy należy wszystkie części znajdujące się na arkuszu „4” nakleić na tekturę. Do poprawnego wykonania modelu w zasadzie powinny wystarczyć rysunki montażowe i zestawieniowe, dlatego opis budowy został ograniczony do niezbędnego minimum.

Kadłub — składa się z 8 części ponumerowanych od 1 do 8 wraz z wręgami oznaczonymi numerem segmentu kadłuba, dó którego będą wklejone oraz literą „a” — wręga przednia i „b” — tylna. Kadłub sklejamy wg rys. 1. Płetwę — cz. 8a należy wzmocnić tekturą. Wklejamy podłogi kabin — 9 i 10 wraz z wyposażeniem — tablice przyrządów u, 12, 13 i 14. fotele — 15, drążki sterowe 16. Foteli nie przyklejamy bezpośrednio do wręg, tylko każdy z foteli montujemy na 4 obciętych szpilkach (wzór V z arkusza „4”) osadzonych w otworach we wrędze. Cz. 18 używamy jako szablonu i wycinamy ten sam kształt z pleksi. Wycinamy cz. 19 i 20, wycinamy pola oznakowane „W” i naklejamy na przygotowaną pleksi. Gotową osłonę kabiny przyklejamy do kadłuba.

Statecznik pionowy — cz. 21a wklejamy w wycięty wąski otwór na grzbiecie kadłuba w tylnej części. Część 21 zaginamy na pół, kształtujemy 1 sklejamy. Nasadzamy na cz. 21a i sklejamy z ka-

Kys

2