P1590215

Rozdział IV

KOMÓRKI ROZRODCZE I ICH DOJRZEWANIE

MEJOZA    .

Komórki rozrodcze (gamety) zarówno męskie, jak i żeńskie przechodzą szereg przemian, zanim staną się zdolne do zespolenia się i stworzenia nowego organizmu. Przemiany te nazywa się procesem dojrzewania komórek rozrodczych.

Dojrzewanie komórek rozrodczych męskich — spermatogeneza — ma odmienny przebieg niż dojrzewanie komórek rozrodczych żeńskich — oogenęza. Jednakowo przebiegają tylko przemiany w jądrze komórkowym, które podczas dojrzewania gamet ulega podziałom redukcyjnym — mejozie.

Aby Robrze zrozumieć, na czym polega mejoza, trzeba przypomnieć ogólnie przebieg normalnego podziału komórki (kariokineza, mitoza). Każda komórka zwierzęca składa się z jądra i cytoplazmy. W skład jądra wchodzi zasadniczo chromatyna, sok jądrowy i jąderko. Chromatyna zbudowana jest z białek i kwasów nukleinowych, a przede wszystkim z kwasu desoksyrybonukleinowego (DNA).

Na początku podziału komórki, w fazie przygotowawczej — profazie — zanika błona otaczająca jądro, a chromatyna przybiera postać charakterystycznych, grubych nici o skomplikowanej strukturze, zwanych chromosomami. Liczba chromosomów jest jednakowa we wszystkich komórkach danego organizmu i u wszystkich zwierząt należących do tego samego gatunku. Tak np. u wszystkich koni występuje w każdej komórce 60 chromosomów, u bydła i kóz każda komórka zawiera ich 60, u owiec 54, u świń 38, u psów 78, u kotów 38, u ludzi 46. Każdy chromosom zbudowany jest z dwóch nici chromatynowych skręconych spiralnie wokół siebie. Nici te łączą się ze sobą w miejscu, zwanym centromerem. Kształt chromosomu zależy od położenia centromeru. Chromosomy o centromerach położonych na końcach terminalnie, mają kształt pałeczek, a o centromerach położonych w środku — kształt litery V. Poszczególne chromosomy różnią się wielkością i kształtem, lecz w każdym jądrze występują zawsze pary jednakowych chromosomów (chromosomy homologiczne). Tak więc w każdym jądrze znajdują się 2 jednakowe zespoły chromosomów, zwane garniturami chromosomów (oznaczenie w cytogenetyce 2n), jeden garnitur chromosomów jest pochodny od garnituru chromosomalnego matki, drugi — ojca. Komórkę zawierającą normalne 2 garnitury chromosomów określa się mianem diploidalnej (2n).    /

W czasie profazy w obrębie cytoplazmy wytwarza się wrzecionko podziałowe. ₍ Wrzecionko podziałowe wytwarza się wskutek podziału centrosomu (centrum komórkowe — cytocentrum) na 2 centriole i rozsunięcia się ich na 2 przeciwległe i — Zoohigiena i weterynaria