DSC02928 (4)

Rozdział IV

DOJRZEWANIE -PAMIĘTNIKA.

Odwracając w powyższy sposób niejako tytuł debiutanckiego zbioru opowiadań Gombrowicza, sygnalizuję, że na przestrzeni tej książki ma miejsce swoisty proces „dojrze-wania” koncepcji narratora i ustala się kilka podstawowych zasad strategii Gombrowiczowskich podmiotów literackich. Pamiętnik z okresu dojrzewania stanowi całość wielotekstową, w której pozycja każdego utworu uzależniona jest od pozycji innych w dwojaki sposób: chronologicznie — bo opowiadania powstawały w pewnej kolejności, odzwierciedlającej ewolucję pisarskiej strategii — nrfl* konstrukcyjnie — ponieważ wszystkie razem tworzą jednolite w koncepcji dzieło. Dlatego w analizie będę brał pod uwagę dwa nie całkiem identyczne zbiory debiutanckich opowiadam Pamiętnik z okresu dojrzewania — taki, jaki się w końcu ukazał w druku — oraz cykl obejmujący te same opowiadania oraz Na kuchennych schodach (napisane w tym samym czasie, ale usunięte z edycji książkowej),1Uporządkowany według chronologii powstawania utworów.

Nie wdaję się tutaj w dokładną interpretację każdego z opowiadań, pomijam też kwestię powtarzających się motywów i ich roli ideologicznej lub psychologicznej; tym sprawom poświęcił obszerny i nader wyczerpujący arty-kuł Andrzej Kijowski¹, udowadniając jednocześnie, że

1

A. Kijowski, Strategia Gombrowicza, w tomie zbiorowym: Problemy literatury polskiej lat 1890—1939, seria H, pod red.