PC060360

50 Jm Dum Szkół

przytacza się słowa z II księgi Metafizyki o liczbach nieskończonych

1    o tym, co nieskończone, odpowiadam, że nie zachodzi tu podobieństwo, ponieważ poznanie nieskończonej liczby przedmiotów dowodziłoby nieskończoności mocy tego, kto poznaje (jak to widać w I kwestii

2    dystynkcji w drugim dowodzie dotyczącym nieskończoności), gdyż tam z wielości przedmiotów dowodzi się wielkości mocy w intelekcie. Lecz poznanie rozumowe czegoś nieskończonego nie dowodzi nieskończoności, ponieważ nie jest konieczne, by akt posiadał realność tego samego rodzaju, jaką ma przedmiot, gdyż akt jako akt skończony może odnosić się do przedmiotu jako przedmiotu nieskończonego, byleby nie był aktem pojmowania. Przyznaję więc, że nie mamy takiego aktu dotyczącego przedmiotu nieskończonego, ani nie możemy go mieć.

Natomiast na cytowany argument Grzegorza odpowiadam, że nie należy rozumieć, że kontemplacja ogranicza się do jakiegoś stworzenia poniżej Boga, ponieważ to oznaczałoby radowanie się tym, z czego należy korzystać, a to - według poglądów Augustyna przedstawionych w Księdze 83 zagadnień, w kwestii 30^u - byłoby czymś w najwyższym stopniu niewłaściwym. Jednakże pojęcie (conceptus) tej istoty (boskiej] ujęte jako byt jest mniej doskonałe, niż pojęcie istoty jako tej oto istniejącej, a ponieważ jest mniej doskonałe, zajmuje pośledniejsze miejsce w poznaniu rozumowym. Natomiast kontemplacja na mocy powszechnego prawa opiera się na takim pojęciu powszechnym, i z tego powodu występuje w jakimś pojęciu, które odznacza się mniejszą poznawalnością rozumową niż Bóg w Sobie, jako ta oto istota. Z tego powodu powinna być rozumiana w odniesieniu do czegoś, co znajduje się poniżej Boga, to znaczy do czegoś dającego się poznać rozumowo, czego poznawalność rozumowa znajduje się poniżej poznawalno-ści rozumowej Boga w Sobie, jako ta oto pojedyncza istota.

(Odnośnie do poglądów Henryka z Gandawy]

W stosunku do pierwszego poglądu Henryka stwierdzam, że bezwartościowe jest wnioskowanie, w którym dowodzi się, iż Boga nie można poznać rozumowo jednoznacznie w jakimś pojęciu wspólnym dla Niego i dla stworzenia, ponieważ jest On czymś jednostkowym. Sokrates

¹¹ Augustinus, De dwems ąuaestionibus octoffnta tribus, XXX, PL 40, 20.

bowiem jest bytem jednostkowym (o ile jest Sokratesem), a jednak można wyabstrahować wiele orzeczników dotyczących Sokratesa, i dlatego jednostkowość nie stanowi przeszkody dla wyabstrahowania jakiegoś powszechnego pojęcia z tego, co jest jednostkowe. I chociaż w Bogu wszystko rzeczywiście jest czymś jednostkowym z siebie, istniejąc w taki sposób, że nic nie ogranicza w Nim czegoś innego do jednostkowości, to jednak jedno i to samo można pojąć jako coś rzeczywiście istniejącego, czyli jako coś w jakiś sposób nierozróżnione, jako jednostkowe lub powszechne.

Nie ma natomiast potrzeby badać tego, co mówi Henryk na temat poznania przypadłościowego, ponieważ - jak to zostało wykazane - za pośrednictwem przypadłości Bóg poznawany jest w Swoich atrybutach, nie zaś w sposób ścisły.

Tłum. Marek Gernler, Dariusz Gwis, Elżbieta Jung-Palczetfska

CZY SUBSTANCJA MATERIALNA ZE SWEJ NATURY JEST SUBSTANCJĄ JEDNOSTKOWĄ I INDYWIDUALNĄ

1. Nawiązując do IH dystynkcji [.Sentencji] Piotra Lombarda, dotyczącej bytowania osobowego (personalitas) aniołów, pytamy najpierw o jednostkowość substancji materialnych, gdyż zależnie od różnych opinii na temat przyczyny jednostkowienia substancji materialnych, rozmaici teologowie różnią się poglądami na temat osobowego bytowania aniołów: czy osób anielskich jest wiele, czy tylko jedna w obrębie jednego gatunku. Pytamy przeto najpierw, czy substancja materialna ze swej natury jest ‘tą oto’ substancją, to znaczy jednostkową i indywidualną. I nie chodzi nam o ‘jednostkowość’ rozumianą jako druga intencja, której to ‘jednostkowości’ przeciwieństwem jest ‘powszechność’, lecz problem rozumiemy tale czy substancja materialna sama z siebie, ze swej natury, jest numerycznie jedna, niepodzielna na wiele jednostek?