P1350533

22

sprzeczność między ustaleniem wysokości środków na płace (funkcją dochodową jfflg. a sytuacją ekonomiczną (czyli funkcją kosztową). Środki na płace uwzględniającc-J^ zację założeń funkcji dochodowej mogą być wyższe niż by to wynikało z rscjomiT: kształtowania kosztów firmy. Korzystne rozstrzygnięcie na rzecz funkcji dochodom może grozić pogorszeniem wyników i utratą konkurencyjności. Jednakże int \vfctl? jest dysharmonia między spełnianiem wymagań wynikających z poszczególnych funl^ płac. tym trudniej motywować załogę do pracy, oczekiwać wysokiej wydajności i efcij. tywności oraz utrzymać pracowników, i w sposób sprawiedliwy różnicować płacę, g£ ccnianie roli wszystkich funkcji płac stwarza przesłanki do wysokiej efektywności i kształtowania kosztów pracy na racjonalnym poziomie¹⁶.

3. ZEWNĘTRZNE CZYNNIKI POLITYKI PŁAC W FIRMIE

Umiejętna polityka płacowa może stanowić jedną z dźwigni dynamicznego rozwoju firmy. Udział zatrudnionych pracowników w tym rozwoju jest różny, co przemawia za prowadzeniem elastycznej polityki płac, w której dostrzegane będą potrzeby motywowania poszczególnych grup lub nawet pojedynczych pracowników, a nie globalnie całej załogi. Wynika stąd potrzeba doboru instrumentów polityki płac oraz rozpatrzenia warunkujących je czynników, których jest dużo. W polityce płac wystąpi wiele zmiennych, które można podzielić na dwie grupy:

a)    zewnętrzne — wynikające z uwarunkowań makroekonomicznych danego kraju,

b)    wewnętrzne — zależne od celu, rodzaju działalności, pozycji na rynku, opłacalności produkcji, nowoczesności stosowanych technologii i organizacji pracy oraz złożoności pracy.

3.1. Identyfikacja czynników zewnętrznych ważnych dla kształtowania polityki płac w firmie

Czynniki zewnętrzne (rys. S) stanowią ramy polityki płac. Część z nich stanowi determinanty obligatoryjne, które muszą być brane pod uwagę w kształtowaniu polityki płac. Przykładem są tutaj: minimalna płaca krajowa ustalana przez Komisję Trój* stronną, stosowanie kodeksowych składników płac, opodatkowanie płac, składki ZUS. zasady wynagradzania wynikające z po nad zakładowych układów zbiorowych pracy lub rządowych aktów prawnych. Państwo może wspierać lub ograniczać działania

I*

Zasoby ludzkie w firmie, poć red. A. Sajkiewicz, PolUncC, Warszawa, 1999, s. 283-284.

przedsiębiorstw i stosowaną przez nich politykę płac takimi narzędziami ekonomicznymi, jak ceny. podatki, regulacje dotyczące minimalnej płacy oraz wzrostu wynagrodzeń . Każdy kraj prowadzi politykę plac. która zależy od znaczenia przypisywanego różnym rodzajom pracy i rozwoju społeczno-zawodowego¹.

Rys. Si Rodzaje czynników zewnętrznych mających wpływ na politykę plac i powiązania między nimi

Formą obligatoryjnej determinanty, nie stosowanej przez państwo, są ponadzakła-dowe układy zbiorowe pracy, które dla firm słabszych ekonomicznie mogą stanowić trudne do realizacji zobowiązania płacowe. Mniej uchwytną a więc pośrednią na poziomie firmy determinantą, jest polityka socjalna państwa dotycząca zasiłków dla niepracujących, osób wychowujących dzieci, osób nie mających żadnego źródła utrzymania, stosowanie dodatków mieszkaniowych, zniżek podatkowych dla osób o najniższych dochodach w rodzinie, polityka świadczeń prorodzinnych (bezpłatne miejsce w przedszkolu, zakupy książek i pomocy do nauki, udostępnianie samocho-

1

Z. Czajka, Modyfikacja systemu plac przedsiębiorstwa. Podstawowe uwarunkowania, cz L Stulba pracownicza, 1999, nr 9, s. 29.

¹¹J. Sogalio, Społeczne podstawy hierarchii placowych we Francji, Humanizacja pracy - zarządzanie zasobami ludzkimi, 2001, nr 1, s. 122-123.