PICT0024 (22)

Inszy się ciągną przy dworze Albo żeglują przez morze, '9' Gdzie człowieka wicher pędzi, j ! A śmierć bliżej niż na piędzi.

; Najdziesz, kto w płat język dawa,

1 A radę na funt przedawa,

Krwią drudzy zysk oblewają.

Gardła na to odważają._

Oracz pługiem zarznie w ziemię; Stąd i siebie, i swe plemię,

Jan Kochanowski

Pleśń świętojańska o sobótce 0 Pa aa a XII

i

[ W rzece ma gęste więcierze, j Czasem wędą ryby bierze; vŁJ A rozliczni ptacy wkoło | Ożywają się wesoło.

Stada igrają przy wodzie,

A sam pasterz, siedząc w chłodzie] Gra w piszczałkę proste pieśni; |

Zapadłyby znowu w morze, Niżby mój głos wyrzekł wszytki Wieśne wczasy i pożytki.

Klasa I

miał ją sprać, na szczęście udało jej się wykręcić pieśnią. Za-1 uważmy, że im bliżej końca utworu, przycicha ton skargi... Kobiety mówiąc o groźnym staroście, próbują go usprawiedliwić: „Dobry on barzo człowiek, by go nie psowała/ Domowa swa-cha; ta go właśnie osiodłała.

Zapamiętajmy

■ Żeńcy to nie publicystyka społeczna! Ton skargi, na początku bardzo silny, przycicha.

Wsi spokojna, wsi wesoła,

Który głos twej chwale zdoła? Kto twe wczasy, kto pożytki

Ćziowieit w twej pieczy uczciwie^ Bez wszelakiej lichwy żywię; j Pobożne jego staranie 11 bezpieczne nabywanie.

Pieśń sielankowa może surowo osądzać świat, ale nie może całkowicie tego świata negować i skrytykować go doszczętnie. W tej sielance właśnie dlatego pojawiają się elementy arkadyjskiego toposu, jak choćby pieśń przy pracy, która ma moc odmienia ludzkich serc. Ostatnia piosenka starosty udobruchała starostę i pokazała jego ludzką twarz; pieśń pomogłą odnaleźć pierwotną dobroć człowieka

Stąd roczną czeladź i wszytek Opatruje swój dobytek.

Jemu sady obradzają,

Jemu pszczoły miód dawają; Nań przychodzi z owiec wełna I zagroda jagniąt pełna.

On łąki, on pola kosi,

A do gumna wszytko nosi. Skoro też siew odprawiemy, Komin wkoło obsiędziemy. Tam już pieśni rozmaite,

Tam będą gadki pokryte,

Tam trefne plęsy z ukłony, Tam cenar, [taml i goniony.

A gospodarz wziąwszy siatkę Idzie mrokiem na usadkę Albo sidła stawia w lesie; Jednak zawżdy co przyniesie.

A faunowie skaczą leśni.

I Za tym sprzętna gospodyni j O wieczerzej pilność czyni, Mając doma ten dostatek, Ze się obejdzie bez jatek.

|1. Przyporządkowane dwunastu 1 pannom sielankowe pieśni autor zestawił w swego rodzaju dialog dziewcząt dotyczący życia, miłości, małżeństwa, uroków życia na wsi i zabawy.

Tytułowa sobótka to ludowe święto przypadające raz do roku - wypada ono w noc poprzedzającą dzień św. Jana, 23 czerwca (był to dzień imienin poety!). Jest to niezwykły czas letniego zrównania dnia z nocą. Ten ludowy obrzęd związany był z zabawą i marzeniami o szczęściu małżeńskim. Wtedy dziewczęta wróżyły sobie, która pierwsza wyjdzie za mąż - puszczały wianki na wodzie, a chłopcy ska-kali przez ognisko._

Pieśń Panny XII to chyba najsłynniejsza z sobótkowych pieśni.

2. Pieśń rozpoczyna się apo-strofą do wsi - przypisane jej epitety to „spokojna" i „weso-

Praca domowa klasa I

Ona sama bydło liczy,

Kiedy z pola idąc ryczy, (JS Ona i spuszczać pomoże; V*' Męża wzmaga, jako może.

A niedorośli wnukowie,

Chyląc się ku starszej głowie, Wykną przestawać na małe, I Wstyd i cnotę chować w cale.l Dzień tu, ale jasne zorze

ła”. Pamiętajmy - do tych słów („Wsi spokojna, wsi wesoła") nawiąże Stanisław Wyspiański w Weselu. Dziennikarz w rozmowie z Czepcem (ich dialog otwiera dramat Wyspiańskiego), zagadywany przez Czepca o politykę, będzie opędzał się jak od muchy od ciekawego nowinek ze świata chłopa, aż w końcu powie: