PICT2494

38

•    różna odporność warstw budujących fałdy

•    strukturalne osłabienie antyklin

•    odmłodzenie powierzchni uprzednio zrównanej

W obszarach Zbudowanych ze skał różniących się odpornością, rzeki spływające z grzbietów (będących antyktonami) silnie je rozcinały. Po rozcięciu warstw o dużej odporności wcinają się te rzeki w' swym górnym biegu w utwory mniej odporne niszcząc je intensywnie. Przebieg zdarzeń ilustruje tye. 28

Ryc 28. Powstawanie inwersji morfologicznej.

A-ośantykliny

W antykiinach obserwuje się często znacznie silniejsze spękanie mas skalnych niż ma to miejsce w synklinach. Wynika to z mechaniki ruchów fałdujących i tendencji do rozkłuwania się struktur antyklinalnych. Stąd też w takim przypadku część wypukła fałdu - antyklina podlega łatwiej niszczeniu przez procesy wietrzenia, erozji i denudacji aniżeli część synklinalna - co z kolei doprowadza do odwrócenia rzeźby.

Do inwersji dochodzi w czasie odmładzania tzw. powierzchni zrównanej. Powierzchnią zrównania (zrównaną) nazywamy obszary ścięte i wyrównane przez długotrwałe oddziaływanie czynników niszczących. Odmłodzenie rzeźby czyli wznowienie procesów niszczących, głównie erozyjnych (na obszarze płaskim procesy te praktycznie nie zachodzą) może mieć miejsce na skutek wypiętrzenia tego obszaru. Dalszy przebieg zjawiska ilustruje tyc. 29.

we

Ryc. 29. Inwersja rzeźby wskutek odmłodzenia powierzchni zrównane}. (⁺) - warstwy odporne. (-) - warstwy mało odporne

Inwersje rzeźby obserwuje się u nas w obszarach fałdowych szczególnie w Górach Świętokrzyskich,a także w Karpatach (ryc. 30 - 32).

u Zcakowc

ANTYKUNA CHĘCIŃSKA

Ryc. 30. Inwersja rzeźby w antyklinic chęcińskiej. 1 • łupki i szarogłazy dolnego kambcu; 2.3,4 - dolomity i wapienie dewonu środkowego. 5 - zlepieńce cechsztynu

Ryc. 31. Fazy rozwoju rzeźby w antyklinic chęcińskiej

s £■] ■%

>'2 C C/ ,