img033 (59)

38

ków żelaza lub związków żelazisto-próchnicznych. Poniżej tego poziomu występują warstwy nie objęte procesem brunatnienia lub utwór podścielający D, najczęściej piasek rzeczny.

Wartość użytkowa mad brunatnych jest wysoka i zależy od składu granulometrycznego osadów rzecznych. Udają się na nich rośliny zbożowe oraz mniej wymagające warzywa

*

* ¹

Biorąc pod uwagę skład granulometryczny poszczególnych podtypów mad możemy wyróżnić następujące gatunki zależnie od zawartości części spławialnych w wierzchnich warstwach (w %): mady bardzo lekkie (piaszczyste) 0-10, mady lekkie 10-20, mady średnie 20-33, mady ciężkie 35-50, mady bardzo ciężkie ponad 50.

Wymienione gatunki mad różnią się zawartością frakcji pyłu (0,1-0,02 mm) w wierzchniach warstwach. Wyróżniono mady pylaste, zawierające 25-40% frakcji pyłu oraz pyłowe, zawierające powyżej 40% frakcji pyłu.

Przy ocenie wartości użytkowej mad bierze się pod uwagę wszystkie występujące warstwy, ich miąższość oraz głębokość zalegania piasku luźnego.

Wartość użytkowo-rolnicza mad bardzo lekkich, piaszczystych, zależnie od grubości i przewarstwień pyłowych, pylasto-ilastych lub gliniastych, jest różna i przeważnie zalicza się je do IV-V klasy bonitacyjnej.

Mady lekkie i średnio ciężkie, szczególnie pylaste i pyłowe, zaliczono do I-III klasy bonitacyjnej.

Mady ciężkie są glebami średniej wartości użytkowo-rolniczej, zaliczono je do IV-III klasy bonitacyjnej. Na madach ciężkich łąki bywają dobre lub dość dobre, zaliczane do II i III klasy bonitacyj ne j.

Mady bardzo ciężkie zalicza się do klas bonitacyjnych IVa i IVb, rzadziej do klas Ilia i Illb. Mady bardzo ciężkie nadają się pod uprawę roślin pastewnych i pod użytki zielone.

/. Mady morskie (marsze)

Wytworzyły się one z nadmorskich osadów zalewanych wodę morskę po zabezpieczeniu ich groblami i osuszeniu kanałami. Mady morskie .iwieraję dużo CaCO^ (ponad 10%). Kryterium odróżnienia mad morskich od mad rzecznych stanowi obecność w marszach muszli oraz resztek fauny morskiej. Mady morskie nadaję się do użytkowania jako grunty orne i łęki.

1. Gleby deluwialne ^{2 1}

1

   Iiisn XI. Gleby słone⁷^

Gleby słone występujęce na obszarach naszego kraju ukształto-wf11 v cię pod wpływem słonych wód morskich lub solanek, a niekiedy ■' i ul.dk zanieczyszczeń przemysłowych. Gleby te występuję zatem ii v brzegu Bałtyku (Zalew Szczeciński, nad rzekę Dziwnę, przy m « iii Regi, w okolicach Kołobrzegu, nad Zatokę Puckę i in.), na i i iw.ich wzdłuż Wału Kujawsko-Pomorskiego, gdzie rozwój gleb sło-"vh warunkuję wysady cechsztyńskiej soli kamiennej i solanki oraz

•    "l Nidę (Busko, Wiślica i in..), w obszarze występowania gipsów,

Im viii towarzyszę liczne słone źródła siarczanowe. Gleby słone

•    w.i.iie wskutek zanieczyszczeń przemysłowych występuję w większych i i ii.nh w Rybnickim Okręgu Przemysłowym przy brzegach rzek odprowa-

¹ Opracowano na podstawie materiałów prof. dr hab. J. Marcinka.

2

Tworzę się one u podnóży pagórków, w zagłębieniach terenu, w wyniku osadzania materiału glebowego zmywanego przez wody powierzchniowe. Procesy zmywania uzależnione sę od nachylenia stoków, i<h długości i kształtu oraz od materiału zmywanego.

Profil gleby deluwialnej zbliżony jest do profilu mady (uwarstwienie), ale materiał glebowy poszczególnych warstewek jest słabiej rozsortowany niż w madach. Wśród warstw mineralnych mogę być listewki organicznych namułów. Sę to gleby młode. Osady deluwial-im można uważać za skałę macierzystę, a także za glebę (ponieważ i to zmyte częstki glebowe). Proces deluwialny można zaliczyć do procesów geologicznych.

Gleby deluwialne (wg H. Uggli) spotykamy w rejonach podgórskich, w kotlinach śródgórskich, na terenach pokrytych lessami oraz na Pojezierzu Pomorskim i Pojezierzu Mazurskim.