Tabeh 7. Typy testów osiągać szkolnych a sposoby ich wykorzystywania
XX - test nadaje się do danego celu
x test częściowo nadaje się do danego celu
__test nic nadaje się lub mało nadaje się do danego celu
zdrowia i czynniki fizyczne, tj. niewłaściwe oświetlenie, hałas itp. (por. Z. Palc-ski. 1965, s. 127-131). Stąd też rezultaty testów informują o istniejącym stanie rzeczy zawsze w kategorii stwierdzeń prawdopodobnych (L.J. Karmel. 1966. s. 85 i n.).
Tym bardziej wice narażone na błędy są testy nieformalne, w tym również testy nauczycielskie. Źle skonstruowany test jest z reguły ..narzędziem obosiecznym". Z. jednej strony bowiem krzywdzi osobę badaną, bo niesprawiedliwie ją ocenia, a z drugiej wprowadza w błąd osobę badającą, która daremnie łudzi się. że poznała osobę badaną w stopniu wystarczającym pod względem posiadanych przez nią wiadomości i umiejętności.
Niemniej jednak przesadą byłoby w warunkach codziennej praktyki szkolnej korzystać wyłącznic ze standaryzowanych testów osiągnięć szkolnych. Zresztą praktycznie rzecz biorąc - nauczyciel daremnie szukałby testów, dotyczących interesującego go zakresu określonych jednostek tematycznych. Niejednokrotnie skazany jest na własną produkcję testów osiągnięć szkolnych. Ważną jednak rzeczą jest, aby zdawał sobie sprawę, że testy oparte jedynie na osobistym wyczuciu i intuicji nic są miarodajnymi narzędziami badań; służyć mogą natomiast dobrze celom praktycznym. Wyjątek stanowią testy konstruowane przez nauczycieli według elementarnych wymogów metodologicznych. Testy takie przybierają postać zbliżoną do testów standaryzowanych pod względem ich struktury, sposobu ujęcia i treści. Im większe jest owe zbliżenie, tym bardziej rzetelne i trafne gwarantują one wyniki testowania.