Re exposure of DSC03202

óc.t uejf wspaniale wyposażonych grobów, które uznał bez wahania za miejsc* spoczynku Agameranona i jego towarzyszy. Późniejsze badania nie potwierdziły te) atrakcyjnej teorii, albowiem mykeńskie groby są wiele starsze od hipotetyczne) daty wojny trojańskiej i tzn. ok. 1180 r. p.n.e.).

W latach pięćdziesiątych naszego stulecia odkryto w Mykenach nieco starszy od pierwszego i skromniej wyposażony drugi zespół grobów. Pocięto również wykopaliska w innych ośrodkach kultury mykertskiej, które pozwoliły sformułować kilka hipotez na temat twórców tej kultury i źródeł ich bogactwa.

Pismo linearne b. Ważnym źródłem dla poznania struktury społecznej i gospodarki państw mykeńskich są gliniane tabliczki zapisane pismem linearnym B, pochodzące w większości z Knossos na Krecie i Pylos na Peloponezie (tabliczki z kontynentu datowane są na XIII w. p.n.e., te z Knossos są nieco starsze). W przeciwieństwie do społeczeństw Egiptu i Mezopotamii Mykeńczycy nie pozo-stawili jednak kronik królewskich, listów czy hymnów religijnych, porównywalnych z sumeryjskimi czy akadyjskimi. Archiwa mykeńskie zawierają krótkie dokumenty o jednorodnej treści, najczęściej rachunki i różnego rodzą]u wykazy służące pałacowej biurokracji.

Odczytanie pisma linearnego B jest zasługą M. Ventrisa i J. Chadwicka, którzy wyniki swoich badań opublikowali w 1953 r., otwierając tym samym nowy etap w „mykenologii". Ustalili oni ponad wszelką wątpliwość, że skrybowie w Knos-aos i Pylos posługiwali się językiem greckim, a ściślej tą jego odmianą, którą określa aię jako dialekt achajaki. Trudności z odczytaniem tekstów mykeńskich wynikały przede wszystkim stąd. że sylabiczne pismo linearne B było dostosowane do fonetyki nieznanego nam języka używanego na Krecie w początkach II tysiąclecia p.n.e.' nieznajomość tego języka utrudnia odczytanie pisma linearnego A). Na kontynencie pismo linearne B pojawiło się dzięki Achąjom, którzy u schyłku XV w. p.n.e. zawładnęli Knossos, chociaż nie można wykluczyć, te w ograniczonym stopniu zapoznano się z nim wcześniej dzięki kontaktom handlowym.

SYSTEM pałacowy. Z analizy zachowanych tabliczek wynika, że w świecie mykeń-akitn najważniejszą instytucją był pałac, który tworzył władca i jego urzędnicy. Rola pałacu polegała na kierowaniu scentralizowanym systemem gospodarczym.

Podstawowymi elementami tego systemu była produkcja rzemieślnicza i handel. Produkcja koncetrowała się w warsztatach będących częścią pałacu, a zatrudnianych tam ludzi organizowano w grupy dla wykonywania określonych zadań. Urzędnicy zobowiązani byli do dostarczania im materiałów i narzędzi oraz żywności. W Pylos zachowały się szczegółowe rozliczenia racji żywnościowych (zboże, (Igi) przysługujących kobietom, które wraz z dziećmi zatrudnione były przy produkcji tkanin.

Domeną pałacu był również handel, który — biorąc pod uwagę liczbę luksu aowych przedmiotów znajdowanych w mykeńskich grobach — odgrywał ogromną rolę w mykeń sklej gospodarce. Niestety nie zawsze potrafimy ustalić, jakimi

mjiH**!* Triada OCVI w. p.n.t\i

j drogami poszczególne surowce (np. złoto, cyna) docierały do Grecji. Przedmiotem i mykeńskiego eksportu była niewątpliwie ceramika, znąjdownna przez archeolo-| gów w różnych rejonach Morza Śródziemnego. Handlowano również winem.

tboiem i niewolnikami, w tym ostatnim przypadku kupcy mykertscy mogli wy-I stępować także w roli pośredników. Wiele wyrobów mykeóskiego rzemiosła osiągało wysoki poziom artystyczny, poza ceramiką warto wspomnieć o wyrobach I z kości słoniowej, jej obróbka stała się bowiem swego rodzaju mykeńską specjalnością.

W państwach achajskich istniał niezwykle skomplikowany system władania ziemią. Oprócz ziemi publicznej występowała również własność gminna. Władca iinmaks), któremu niejako z urzędu podlegała cała ziemia, mógł ją wydzierżawić pałacowym dostojnikom. Niewykluczone, że jakaś część ziemi uważana była również za własność bóstw.

WIERZENIA. Wbrew temu. co przez wiele lat sądzono, obecnie przyjmuje się sinienie religii mykeńskiej, odrębnej od wierzeń Krety minojskiej, chociaż istotnych wpływów tej ostatniej nikt nie neguje. Źródłem naszej wiedzy o religii mykeńskiej są przede wszystkim wykopaliska i informacje zawarte w archiwach z Pylos i Knossos. Archiwa nie zawierąją wprawdzie tekstów stricte religijnych, ik można w nich znaleźć dwa typy ważnych informacji: imiona bogów czczonych przez Achajów oraz wskazówki dotyczące praktyk kultowych (ofiary, proceąje).

Wśród bogów, których imiona pojawiają się na tabliczkach, znajduje się wiele bfctw z klasycznego greckiego panteonu: Zeus, Hera, Ares, Dionizos czy Posejdon. Ten ostatni uznawany jest za głównego boga czczonego przez Mykeńczyków

245