P3200021 (2)

nosi ona do pamięci krótkoterminowej, a jej wielkość wynosi przeciętnie 7 bitów jla dorosłego człowieka.

2 Szybkość zapamiętywania, zwana inaczej łatwością uczenia się, mierzona często ilością prób koniecznych do osiągnięcia poziomu stabilizacji wprawy. W procesie edukacji wzrasta znaczenie przygotowania uczniów do samodzielnego organizowania własnego uczenia się. Wymaga ono znajomości i umiejętności zastosowania skutecznych strategii pamięciowych. Jednakże skuteczne strategie bywają kosztowne; wymagają większej ilości czasu i zwiększonego wysiłku intelektualnego (Czerniawska 1999). Uczniowie niekiedy rezygnują z nich, negatywnie oceniając ich opłacalność. Dla spełnienia wymogów nauczycieli stosujących tradycyjne metody sprawdzania wiadomości wystarczą strategie najprostsze, wspomagające zwykłą reprodukcję. Jest to zjawisko negatywne, które jak najprędzej powinno być wyeliminowane z procesu edukacji szkolnej.

3.    Trwałość odnosi się do fazy przechowywania. Kryterium to nie jest dokładnie określone ani ogólne. Trwałość pamięci sensorycznej wynosi bowiem co najwyżej kilka sekund, pamięci krótkoterminowej — kilkanaście minut, a trwałość pamięci długoterminowej jest trudna do oszacowania. Zachodzą tu ponadto duże różnice indywidualne.

4.    Wierność jest kryterium strukturalnym, inaczej miarą zgodności między treściami odtworzonymi a treściami do zapamiętania.

5.    Gotowość, czyli łatwość odpamiętywania. Może być oceniana poprzez pomiar czasu upływającego między postawieniem zadania a odpamiętaniem lub przez analizę ewentualnych trudności zachodzących w tej fazie pamięciowej.

Dotychczasowa wiedza psychologiczna wydaje się uprawniać do stwierdzenia, że nie potrafimy podnosić zakresu pamięci. Jest on wrodzoną cechą fizjologiczną naszego systemu nerwowego. Możemy natomiast poprzez odpowiednią organizację materiału zmniejszyć rozwlekłość, czyli ilość informacji do zapamiętania. Dzięki temu bez zmiany pojemności pamięci możemy przyswoić sobie więcej treści, o czym mówiliśmy przy opisie strategii pamięciowych. Pozostałe wymiary pamięci są podatne na nasz intencjonalny wpływ. Szybkość zapamiętywania możemy podnosić poprzez odpowiednie wykorzystanie prawidłowości wpływających na sprawność uczenia się w połączeniu z zastosowaniem odpowiednich sposobów i strategii pamięciowych. O zwiększanie trwałości i wierności pamięci możemy zadbać wiążąc opanowany materiał z posiadaną wiedzą oraz poprzez powtarzanie i okresowe próbne odtwarzanie. Gotowość pamięci jest tym większa im lepsze strategie stosujemy poszukując informacji.

Ogólnie na postawione pytanie możemy odpowiedzieć następująco. Potrafimy ulepszać naszą pamięć, jeżeli posiadamy o niej wystarczającą wiedzę, jeżeli umiemy zastosować prawidłowości nią rządzące oraz sposoby i strategie przetwarzania, odnoszące się do każdej z faz aktu pamięciowego. Nie potrafimy jednak na razie poprawiać fizjologicznych cech naszego mózgu, dlatego pamięć nie podlega ćwiczeniom, jak np. mięśnie w trakcie treningu sportowego.

Zainteresowanemu czytelnikowi proponujemy studiowanie rozdziałów o uczeniu się i pamięci pod kątem ewentualnego opracowywania sposobów ulepszania pamięci i uczenia się. Proponujemy również opracowanie odpowiednich metod przekazywania tych sposobów własnym uczniom w toku procesu dydaktyczno-wychowawczego.