S5006365

w najsmrezych zespołach z osad omaw iancj lu fazy (np. chała 73 z Krakowa Krzesła wic) występują jeszcze naczynia typowe dla wczesnego stylu ceramicznego kultury przeworskiej - starcze odmiany kubków i mis. pojedyncze naczynia odwrotnie gruszkowate i dzbanki, posiadające. Z reguły. dość silnie zgrubiałe, ostro face-towane brzegi (wariantu b). Odpowiadają one dość dobrze formom wyróżnionego na cmentarzyskach przeworskich horyzontu A2/A3 (Dąbrowska 1997. 114).

W większości zespołów lU-ej fazy dominują jednak formy reprezentujące późny styl ceramiki wczesno-przc w orskiej z fazy A3. o brzegach słabiej zgrubiałych, pionowych, trójkątnych (wariant c). niekiedy tylko lekko facctowanycb bądź bez śladów facetowania - późne odmiany kubków (ryc. 14:31-32). misy i wazy o ostrych załomach brzuśców (ryc. 14:9-10.13:10-14). stanowiące zapowiedź stylu obowiązującego na terenach przeworskich w okresie wczesnorzymskim. Z osad w Krakowie Krzesiawicach i Wyciążu 5 (nickontynuowanych po zaniku osadnictwa grupy tynieckiej) pochodzą naczynia typowe w zasadzie wyłącznie dla wczesnych stadiów okresu rzymskiego - ostroprofilowane misy i wazy o cienkich brzegach (bez śladów facetowania: ryc. 14:11-12,13:15). okazy naśladujące kształtem wczesne naczynia szklane (ryc. 14:13,23). Ponad 90% cienkościennych naczyń „stołowych" to okazy „czernione". Spotyka się także sporą liczbę egzemplarzy o powierzchniach .grafitowanych", który to zwyczaj kontynuowany jest w Malopolsce w okresie wczesnorzymskim. Występujące niezbyt często zdobienie jest zazwyczaj starannie wykonane (delikatnie ryte. wąskie pasma omamentacyjne). inaczej niż na współczesnych naczyniach z terenów właściwej kultury przeworskiej, ozdobionych, co prawda, podobnymi wątkami, najczęściej jednak wyraźnie głębiej rytymi i ułożonymi w szersze pasma

Wśród form ceramiki .grubej roboty" (grupa IIB) dominują garnki, których zdecydowana większość odpowiada w pełni (proporcje, szczegóły budowy) okazom spotykanym w zespołach kultury przeworskiej z fazy A3. Bywają one jedynie wyraźnie rzadziej chro-powacone. niż analogiczne naczynia znane z osad przeworskich. a niektóre okazy (niezbyt liczne) ozdobione są w sposób nietypowy dla kultury przeworskiej, przypominający natomiast zdobnictwo ceramiki lateńskiej (wątki grzebykowe i pochodne od nich ornamenty ryte). Blisko 1/3 garnków z omawianych tu zespołów to jednak formy obce kulturze przeworskiej (beczułkowate) lub pojawiające się stosunkowo rzadko w inwentarzach tej kultury, odnoszonych do młodszego okresu przc-drzymskiego. liczniej dopiero w starszym okresie rzymskim (formy jajowate). Zarcjcstrow ano tak/e pewną ilość garnków o profilu esow atym. która to forma upowszechnia się w kulturze przeworskiej dopiero w stadium B2 okresu rzymskiego. Genezę tych ostatnio wymienionych form wiązać należy zapewne z oddziaływaniami kultu-ry lateńskiej. Zestaw form ceramiki .grubej roboty" (IIB) uzupełniają misy. znacznie mniej liczne kubki beczuł-kowale i jajowate oraz naczynia sitowate. Wśród mis tylko około 10% to okazy o wyraźnie rozczłonkowanych kształtach, typowe dla inwentarzy kultury przeworskiej z fazy A3. Przeważają natomiast proste misy o nie-wyodrębnionych brzegach, doniczkowate lub póikułiste. formy silnie zakorzenione w tradycji lateńskiej, znane, co prawda, także kulturze przeworskiej, ale niewystępu-jące w jej inwentarzach tak pow szechnie i w tak szerokiej gamie odmian, jak naczynia tego typu z osad grupy tynieckiej (por. też Woźniak 1990,47.55).

Większość naczyń opisywanej tu grupy to formy nieczule chronologicznie. Zauważyć można jedynie, iż niektóre z nich wykazują cechy relatywnie wczesne (dość silnie zgrabiałe, facetowane brzegi), inne przypominają zaś formy, które na terenach przeworskich upowszechniają się dopiero w okresie rzymskim (dwustożkowate garnki i misy o wyraźnie podciętych dołem brzuścach. kubki z charakterystycznie uformowanym uchem).

Dane przytoczone w tabeli wskazują przede wszystkim na zasadnicze różnice struktury inwentarzy większości obiektów z osady krzeslawickiej w porównaniu do niemal wszystkich obiektów najmłodszej fazy z pozostałych osad. Wysoka frekwencja ceramiki wykonanej na kole w większości zespołów z Krakowa Krze-sławic pozostaje najpewniej w związku z działającym na tej osadzie warsztatem (warsztatami) garncarskimi. Podobnie wysoki udział procentowy naczyń toczonych stwierdza się jedynie w inwentarzu jamy 72 z Krakowa Fleszowa 20. którą interpretuje się jako ślad innej, działającej w omawianym tu rejonie pracowni gamcaiskiej (por. wyżej), już jednak inwentarz chaty 56 z tego samego stanowiska wykazuje wyraźnie niższą ich frekwencję.

Podstawowym produktem obu ośrodków były toczone na kole naczynia malowane. W warsztacie pleszowskim wykonywano też toczoną ceramikę gładką (IB2). pełniącą najpewniej również funkcje .stołowe". Nie wiadoma czy obie wymienione wyżej kategorie naczyń to jedyny asortyment produkcji garncarza z Pleszowa, w każdym razie, ani w jamie 72, ani w innych obiektach i warstwie kulturowej na stanowiskach kompleksu pieszowskiego (stan. 17-20) nie znaleziono fragmentów wykonanej przy użyciu kola ceramiki ..kuchennej” (1C) i zasobowej (ID), a jedynie pewną liczbę późnej ceramiki grafitowej (trudną do dokładnego oszacowania, zapewne jednak niewielką).

Asortyment w ytworów warsztatu krzcsławickicgo obejmow ał znacznie szerszą gamę wyrobów, obok ceramiki malowanej, także „stołową” gładką, „kuchenną" („szorstką") i zasobową, a napewniej także naczynia z domieszką grafitu. Produktem miejscowego warsztatu nic była prawdopodobnie tylko sporadycznie pojawiająca się na osadzie krzeslawickiej ceramika „siwa” (0.3% zbioru naczyń toczonych). Ceramika malowana stanowi 76,9%. „gładka" - 2,6%. .„szorstka" - 4.1%. zasobowa - 14,7%. grafitowa - 1,4% ogółu naczyń wykonanych przy użyciu kola. Frekwencja ceramiki wymienionych grup technologicz.no-funkcjonulnych w inwentarzu osady, odbijająca w pierwszym rzędzie częstotliwość ich użytkowania, w pewnej mierze śwind-czy najpewniej także o skali produkcji miejscowej wytwórni. choć oczywiście należy liczyć się również z obecnością produktów innych wars/atów (por. Woźniak 1990,27n.). Nie ma natomiast pewności, czy przez cały okres funcjonowania osady produkowano pełny

Stanowisko	I Obiekt	1_ ( ffmllj wykonana aa tak					Ceramika lepiona nenk
		i_L*—	1 B	IC	ID	IB	II A	II B	IIC
Knolmcctl	3	1 35. 7	-	1-——	2J%	1 0.3%	0.6%	46%	IX i %
	s	17.6%	! 2.4%	1.6%	3.2*.		4.3*.	Ml 1 %	10. 1 %
	9	17%			5 ' *.	1.9**	II. 3%	5X8%	11.3%
	23	37.7%	1 ‘f**	1 %	7.2%	2.2%	1.7%	41.7%	6.6 %
	23	30.4%	3.4%		6.3%	4.2%	9. 7%	41.3%	4. 6 %
	36	2.2%			0.5*.		7.1%	81.4%	S. 7%
	48	42.6%	5.8%	5.3%	6.3%	i.i%	6.8%	21.9%	X 2%
	49	17.6%	6.8%		7.6%		7.1 %	54.3%	6.8%
	57	16.6%	1.2%	1.2%	3.9%	0.1%	3.5%	64.1 %	4.2*.
	69	7.6%	_Ł5%		11.4%	2.5 %	7.6%	5X1%	' S. 2 %
	73	1.1 %	1.6%		' *		7.7 %	71.8%	11%
	73	19%	5.2%	-	15.3%		2.6%	SI. 7%	^1 ' ' -6%
	76	10,3%		0.8*.	2,9\	0.5%	4.1 %	69.4%	12%
	*2	0.5%	_	*			1.6%	0 %	9.8%
	85	40.5 %	3.9%	4.1%	4. 6 %	0. s s |	1.2%	40. 5 %	X7%
	92	4%	‘		1.4%	1		8X8%	4%
	98	18.3%	7%		----	9.2%		6X6%	11.3%
	105	10.6%	Ł6%		6.3%	0.3%	5%	67. 5%	7.6%
	108	23. 9%	0.5S |		3.8%	[ 9.2%		5X4%	7.1%
	129	u.i%	0.9%	2 S	3.3%	0.4%	5.9%	71,7%	47%
	56	4.3%	1.1%			0.3%	7.4%	48.3%	38.6%
	^72	48.6% 1	19.5% |	•		0.2%	4.1% 1	11.6%	16%
	^6	0.4%	6.4*.	-		• 1 I.S		12.2%	74.9%
	2 1	7.9%		j		1 28.4% |		34. S %	2X»%
Pleszów 17	!56a	6.3%	1.5 % |	I	---“i	1.3%	13.9% |	77.2% !
	198		9 •			1 36%		0%	14%
	779	0.4%	f			- | 9.6%		90%
	130		1			1 14.6% 1		15. 4 % 1
wyciąK j	295		-			1 20.2% 1		74.8 % |
fV	22	-	I	- |		1 13.6% |		81.1 % I	X3%
	24A				_:_L	I 10,7 % |		58.7% 1	30i 6%

Tabela 19. Struktura inweoucn obiektów ni-ej luj - uJ/ul procentowy ceramiki poszczególnych kaacfura technologiaitó-lunkcjonalnych t uwzględniono zespoły liczące ponad 60 fragmentów cenniki)

Tbble 19. Struciure of inventones of ceramic anefacis fioni phase Ul - prnrnUfe of ceranuo ul pełnia lechaokuKał-tuartauMl groups (seta nuinbcnng oser 60 ceramic trjgn>cnt> icrr cmfcndl

asortyment naczyń, nie są bowiem jasne powody, z ja- naczynia malowanego (przypadkowy?), (tamki toczo-kich w niektórych obiektach brak pewnych kategorii na- nej ceramiki „stołowej”, głównie malowanej, rzadziej czyń (funkcja?, przypadek?). Warto jednak zauw ażyć. iż    gładkiej, a sporadycznie grafitowej, pochodzą tei z w ar-

dość liczne obiekty zawierały pełny zestaw kategorii ce- siwy kulturowej w zachodniej części kompleksu stano-ramiki (chaty 8. 23. 48. 57. 85. 129). we wszystkich wisk plcs/ow-skich (stan. ISA - ślad niewielkiej osa-znaleziono ułamki naczyń malowany eh. w przeważają-    dy ?). a także z wypełnisk większości obiektów nąjmlcid-

eej większości jam rejestowano obecność ceramiki za- szej fazy. zlokalizowanych w rejonie stanów iska Kraków sobowej. wyraźnie rzadsza jest natomiast ceramika gra- Pleszów |7. Na tym ostatnio wymienianym stanowisku litowa, a zwłaszcza ..szorstka". Pewien pogląd na skalę brak pozostałości budynków mieszkalnych, zarejestio-użytkowania (i produkcji) ceramiki wykonanej na kole w ano jedynie skupiska zabytków z omawianego tu ho-w ciągu trwania osady krzeslawickiej dać maże rów-    tyzontu w warstwie i jamy o niejasny m przeznaczeniu,

nież porównanie jej Sekwencji w inwentarzach trzech    związane być może z funkcjonujący m nadal w ty ni re-

obiektów o zbliżonej funkcji (budynki mieszkalne), jonie obiektem rowkowym. Frekwencja naczyń toezo-w których znaleziono także zabytki o walorach ściślej- nych w tych obiektach waha się w przedziale 0.4-7.9'.. szych datowników (fibule). Można sądzić, iz obiekty te przy tym spotykana jest zarówno ceramika identyczna reprezentują pełny rozwój tej osady (trzy horyzonty za- jak w Kr/esław icach. jak tez ułamki naczyń mało w a-budow-y). W najstarszej chacie 73 (z żelazną zapinką nych. przypominających produkty warsztatu, który k>-miseczkowatą) ceramika toczona stanowi 12.49r ogółu kalizowuny jest im pobliskiej osadzie w rejonie stanów-inwentarza naczyń, w chacie 23 (z zapinkami A18 ska Kraków Pleszów 20.

i Gorica) jej udział wynosi aż 509. natomiast w chacie    BanJzo trudno o wiary godną ocenę struktury inwen

8 (fibula A236a) - 24.89. Dodać należy, iż w jamach    larzy zespołów z omawianej tu fazy na badanych ratow-

36 i 92. któryvh inwentarze wydają się mieć wyjątkowo    niczo osadach w Krakowie Wyctążu 5 i Krakowie Cle.

późny charakter frekwencja naczyń toczonych spada Żaden z obiektów odnoszonych do 111-ej fazy. zaw ierują-bardzo wyraźnie i wynosi opowiednio 2.7 i 5. 49. zaś    cy istotną statystycznie liczbę skorup, tue dostarczył zna-

w jamie 82, gdzie znaleziono głównie ręcznie lepioną    łezisk późnej celtyckiej ceramiki toczonej, a i w całym

ceramikę typu kultury przeworskiej repezentującą za-    inwentarzu z obu osad zarejestrowano bardzo niewiel-

sadniczo styl wczcsnorzymski. wy stąpił ty Iko I ułamek    kie jej serie. Wspomnieć można ty lko. ze z Wyciąża

143