S5008429

94

Wypowiadane tai były sugestie o celtyckiej etymologii nazwy Ko-bertk (z jęr\ kowego punktu widzenia bardzo prawdopodobnej), ludu takariizow&nego przez Ptuanaaa na skrajnej północy Sarmacji ⁿ- Wydaje saę jednak, ze postulowanie obecności Celtów w owej strefie, w oparciu o tak słabe przesłanki, jest nieuzasadnione. Przesiedlenie się tam Celtów byłoby bowiem zbyt niezgodne z poznanymi dość dobrze kierunkami ich ekspansji Z tego samego powodu nie będziemy przywiązywać wagi do wzmianki Ptolemeusza, który wymienia Tektosagów (klasyczna celtycka nazwa plemienna) w rejonie Uralu — ..za górami Imaos" ⁿ-Niejasno i zagadkowo przedstawia się też kwestia Celto-Scytów.

0    których wspomina kilka przekazów ^M. Bywają oni lokalizowani przez niektórych badaczy na stepach Meotydy ^Ił. Jednak wzmianki Plutarcha

1    Strabocu nie określają ściśle ich siedzib, dopuszczalne jest tez umieszczenie Celto-Scytów na zachodnich krańcach zasięgu Scytów, to jest w rejonie ujścia Dunaju. Lokalizacja bowiem Celto-Scytów w strefie Meotydy. czyli przyjęcie założenia, iż w tamten rejon przesiedliły się jakieś grupy Celtów, jest mało prawdopodobna. Strefa ta została zresztą bardzo wcześnie objęta przez ekspansję Sarmatów ^T*. Bardziej prawdopodobne jest przypuszczenie, iż Celfco-Scytowie to Celtowie ze Scythia Minor (Dobrudży), gdzie, jak wspomniano, obok grup Scytów zamieszkiwali też Korallowie — plemię być może celtyckie ⁿ.

Bardzo skąpe są również informacje źródeł pisanych o dziejach plemion celtyckich na terenach położonych na zachód od omówionej ostatnio strefy, pomijając marginesową dla nas problematykę Skordysków, o któ-i | z; A. Mócsy 1966, s. 96 n.; F. Papaioglu 1969, s. 119 n. Wcześniejszą jnii n nei ję o walkach Bas tamo w z władcą Deków Orolesem przekazał Pompej usz Trogus (M luniani Iusti ni XXXII 3. 16), odnosi się ją do początków II w.

(por. im C. Patach 1933. s. 5 n.: H. Łowmiański 1963, s. 203 n.). Miejsce tych walk nie jest znane (według niektórych badaczy w Siedmiogrodzie, wedh^ innych — w Mołdawii). Nie musiały one jednak oznaczać ustanowienia hmgminnii związku bastaraijskiego na północ od dolnego Dunaju. Najstarsza informacja o RwtTarnerh —za 230 r. p.n.e. — również przekazana przez Pompej usza Tragun (M. luniani Iustini. Prolog, XXVIID, jest jeszcze bardziej lakoniczna. me wiadomo tai. czy odnosi się ona do rejonu w pobliżu ujścia Dunaju. W tej strefie jako pierwszy wymienia ich Perypłtt* Pseudo-Skymnosa (797).

« Pauza ni aaa I 35, 3 (por. H. H u ber t 1932, a 53).

"••Klaudiusz Ptolemeusz, Geografia VI 14. 9.

"Plutarch. Marius XI:.Strabo 12,27.

» H. Hubert 1932, s. 54.

U Sporadycznie pojawiają się tu zespoły sarmackie z III w p.n.e. (M. P. Abramowa 1961. i Ma, passim).

n Ch. J. Guynvarc*h 1967.

rych posiadamy licmie]si« przekąsy ^w. Skordyskówie osiedli w rejonie luku Dunaju pod Belgradem (ant. Smpidunum) po wielkim najcżdsit* Celtów na Macedonie i Grecje (280 - 277 p.n.e.). Prses dłuższy csas nie brali oni większego udziału w wydarzeniach politycznych na Bałkanach, stąd milczenie źródeł na ich temat. Pierwsza wiadomość informuje, źe uczestniczyli jako sojusznicy Bastarnów w walkach na terenie Dardami, prowadzonych na mocy porozumienia z królem Macedonii Perseuszem. w latach 179 - 175 i od tego czasu stają się jednym z najaktywniejszych militarnie plemion bałkańskich aż przypuszczalnie do 84 r. p.n.e.. kiedy to ostatecznie złamał ich potęgę Lucjusz Korneliusz Scypionⁿ. W tym okresie rozciągnęli Skordyskowie swoją dominację na wiele sąsiednich plemion. Znamienne, że dopiero po klęsce Skordysków, w związku z wyprawą Gajussa Skriboniusza Kuriona przeciwko Dardanom, zapewne w 75 r. p.n.e., pojawiła się w źródłach nazwa plemienna Mofii*. Od niej urobiono później nazwę prowincji rzymskiej Afoesio, w której skład weszła też najpewniej część ziem skordyskich ^M Z dużą dozą prawdopodobieństwa można więc mniemać, że Mezowie znajdowali się do co 84 r. p.n.e. pod hegemonią Skordysków **. Z tego więc względu obecność na terenie Mezów ewidentnie celtyckiej nazwy BoMowia (dziś Vidin) oraz na terenie Tri balów — miejscowości Icacidunum **, można wiązać i okresem dominacji skordyskiej nad Mężami (i zapewne też Tribalami). w którym to czasie powstały przypuszczalnie enklawy celtyckie (Małych Skordysków) na terenach położonych na wschód od właściwego zasięgu Skor-

" Na temat historii Skordysków por. np, N. V u 1 i ć 1926, s. SI n.; G. I. K a-carov 1919, s. 72 n.; T. Zawadzki 1961b; G. Alfóldy 1962; tenże 1994; A. Mócsy 1962, s. 527-531; tenże 1966; tenże 1969, a. 86 n.; M V. Gara* tanin 1966, s. 19 n.; F. Papazoglu 1969, s. 209-298 i passim.

ⁿ Por. prace cytowane w przypisie 78 (zwłaszcza F. Papazoglu 1989, & 241-255). Datowanie wyprawy Scypiona jest sporne, waha atę miedzy 88 a 81 r. p.n.e.

^M Te najstarsze, nie całkiem jasne wzmianki o Mesach zestawili 1 aacaególowo omówili: A. Mócsy 1966, & 99 n.; F. Papazoglu 1969, s. 212-316.

" Por. G. Alfóldy 1962; tenże 1964; A. Mócsy 1966, passim; F. Papazoglu 1969, s. 272-298.

^UF. Papazoglu (1969, s. 306 a) sądzi, że Meaowie hyli uprzednio podbici przez Tri balów. Jednak Tribalowie po 280 r. p.n.e. nie odgrywali w tej strefie istotniejszej roli polityczno-militarnej (por. F. Papazoglu 1969, s. 43-47), stąd dla II w. p.n.e. jej przypuszczenie wydaje się nieuzasadnione.

" V. Be£evliev 1952, nr 92. Icaridmuim znajdowało aic w pobliżu ujżda Iskfiru do Dunaju, a więc na skraju obszaru głównego skupienia stanowisk typu Panagjureki Kolonii (por. rozdział III). Niektórzy badacze uważają również nazwę Ratiaria (późniejsza „stolica" ciritos Moesii) za nazwę celtycką (np. G. 1. Kaci-rov 1919, s. 62), podczas gdy V. Beieliev (1955, s. 283 n.) uanaje ją za łació-aką.

2010/03/01 23.01