S5008500

1SS

chociaż i takiej ewentualności wykluczyć zupełnie nie można. Podkreślić wreszcie trzeba, że tradycje grupy Padea-Panagjurski Kolonii okazały się najżywotniejsze w I w. n.e. na terenach położonych na południe od jej zasięgu, w środkowym i górnym dorzeczu Maricy, brak zaś całkowicie ich przejawów w północnej Bułgarii. Ten ostatni obszar był jednak wcześniej i intensywniej kolonizowany przez Rzymian z racji jego granicznego położenia.

IV. PRZENIKANIE KULTURY LATEŃSKIEJ NA WSCHÓD OD KARPAT

Obecność elementów kultury lateńskiej na obszarach położonych na wschód od luku Karpat Południowych, od czasu ich wyróżnienia przez P. Reinecke’go^{1 2 3 4} i A. A. Spicyna *, wzbudziła znaczne zainteresowanie. Pojawienia się ich łączono bowiem z bardzo słabo naświetlonymi w źródłach pisanych wydarzeniami historycznymi, jak zagrożenie Olbii przez Galatów, przybycie do tej strefy Bastamów — uważanych przez wielu badaczy za Celtów, wreszcie obecność w stepach nadczarnomorskich zagadkowych Celto-Scytów i domniemanych celtyckich Kabaroi, którzy mieli zamieszkiwać na dalekim zapleczu stepów pontyjskich *.

W pierwszym okresie studiów nad materiałami typu lateńskiego z tych obszarów łączono z kulturą lateńską i Celtami wszelkie formy „latenopodobne”, w tym nawet lokalne typy (np. fibule , .zarubinieckie”) — nieznane z właściwych terenów kultury lateńskiej. Tego rodzaju podejście, wynikające z bardzo słabego poznania kultury strefy pontyjskiej w ostatnich wiekach p.n.e., zaciążyło też na obszernej partii studium J. Rosen-Przeworskiej⁴ poświęconej tej problematyce, a także — na opracowaniu Ju. V. Kucharenki *.

W niniejszym szkicu zajmiemy się tylko częścią form lateńskich pomijając zarówno typy lokalne, pochodne od wzorów lateńskich, jak i te formy lateńskie, które nie ulegając istotnym modyfikacjom stały się trwałym składnikiem wielu zespołów kulturowych Europy (np. większość zapinek konstrukcji środkowo- i późnolateńskiej). Przedmiotem naszych rozważań będą więc zabytki, które nie mogły dostać się na te obszary inaczej, jak tylko dzięki kontaktom z terenami kultury lateńskiej, a nie były np. elementami przyniesionymi do strefy pontyjskiej wraz z in-

Hubert 1932,

1

P. Reinecke 1902, & 64.

2

¹ A. A. Spicyn 1904.

3

   Por. np. P. Bosch -G im per a 1955-1956, s. 157 n.; H. s. 46-54.

4

   J. Bosen-Przeworska 1946-1947,8.273-316.

• Ju. V. Kucharenko 1959.