SA400028

WOJSKO POLSKIE IV CZASACH ROZBICIA DZIELNICOWEGO

nieprzyjacielskiego kraju Mongołowie byli zazwyczaj doskonale poinformowani o sile i rozmieszczeniu jego wojsk, o topografii terenu, fortyfikacjach i ośrodkach ważnych pod względem gospodarczym. Armie mongolskie działały szybko. Wykorzystując moment zaskoczenia Mongołowie usiłowali sterroryzować ludność podbijanego kraju, zmusić ją do zaprzestania wszelkiego oporu, a w wypadku, gdy się to nie udawało, rozpoczynali pertraktacje z załogami silniejszych twierdz, obiecując im swobodne odejście w zamian za poddanie się. Jeżeli jakaś załoga uległa namowom i poddała się, była wyrzynana z całą bezwzględnością. Do niewoli szli tylko ci, którzy mogli być odesłani w głąb Azji jako siła robocza. Dotyczyło to przede wszystkim wykwalifikowanych rzemieślników.

Mongołowie najeżdżając kraj dzielili swe wojska zazwyczaj na mniejsze oddziały, które idąc różnymi szlakami pustoszyły teren. W ten sposób osiągali dwa cele: z jednej strony z łatwością zdobywali w kraju podbijanym paszę dla koni, pożywienie dla ludzi oraz łupy i niewolników. z drugiej zaś cała niemal ludność kraju była sterroryzowana i nie myślała o oporze. Ponieważ oddziały mongolskie posuwały się bardzo szybko, ludność wiejska nie zawsze potrafiła się schronić przed nimi w lasy. Zresztą nawet w wypadku, gdy udało im się uchronić życie i część inwentarza żywego, chłopi po przejściu Mongołów wracali do zrabowanych i spalonych zabudowań. Byli pozbawieni dachu nad głową, narzędzi pracy i ziarna na siew. Miasta, zwłaszcza większe i posiadające umocnienia, usiłowały się zwykle bronić, wkrótce jednak ulegały przemocy. Mongołowie za pomocą machin oblężniczych robili wyłomy w umocnieniach, wpadali do miasta, mordowali ludność, rabowali i podpalali budynki. W rezultacie teren miasta przedstawiał po ich przejściu zupełną pustynię, bezludną i pokrytą zgliszczami domów.

Podbój Rusi przez Mongołów

W 1223 r. oddziały Mongołów przekroczyły Kaukaz i ruszyły na podbój Rusi. Państwo ruskie znajdowało się w tym czasie, podobnie jak Polska, w okresie rozbicia dzielnicowego, połączonego z osłabieniem siły obronnej kraju wobec najazdu z zewnątrz. Mimo to zjednoczone wojska książąt ruskich usiłowały stawić czoło armii mongolskiej nad rzeką Kalką, powyżej jej ujścia do Morza Azowskiego, zostały jednak rozgromione. Mongołowie dotarli na Krym, wkrótce jednak wycofali się, ażeby w kilkanaście lat później dokonać nowego najazdu na Ruś.

W 1236 r. znacznie większa armia mongolska. dowodzona przez Batu-chana, wnuka Czyn-gis-chana, uderzyła na ziemie ruskie od strony Syberii. Posuwała się stopniowo w kierunku zachodnim. Jej szlak znaczyły zgliszcza i trupy pomordowanych. Zdobywając siłą lub podstępem warowne grody. Mongołowie na początku 1239 r. przekroczyli na całej długości linię Wołgi, a następnie po dłuższym odpoczynku ruszyli w 1240 r. dalej na zachód. W grudniu tego roku opanowali Kijów, zniszczyli zupełnie miasto i wyrżnęli jego mieszkańców. Jedynie słynnych ze swych wyrobów rzemieślników kijowskich wzięto do niewoli i uprowadzono w głąb Azji. Wkrótce potem padł Włodzimierz Wołyński i Halicz. Mongołowie stanęli u gra-

Hcnryk 1 Brodaty z żona św. Jadwiga i dziećmi. Mistrz tryptyku z Wielowsi. lala 1430-1440

27