Scan 140410 0087

zamieszek pozostają niezadowolenie, a także opresyjne warunki życia i pracy, a napaść ze strony służb ochrony była iskrą, która doprowadziła do wybuchu.

Strajk w Zhengzhou

W piątek 5 października zastrajkowali pracownicy Foxconna w Zhengzhou, Henan. Chodziło o warunki pracy przy produkcji części do iPhone’a 5. Kilka dni wcześniej miała miejsce fala reklamacji ze strony klientów w USA i innych miejsc, których przedmiotem były zadrapania na tylnej ściance nowych telefonów, co spowodowało wyśrubowanie norm jakościowych w fabrykach. Najwyraźniej jednak pracownicy nie zostali odpowiednio przeszkoleni, bo produkcji wadliwych części nie zaprzestano, a praca była wykonywana pod coraz większą presją. Jeden z nich powiedział nam, że wymagano „zadrapań nie większych niż 0,02 mm”. Takie zadrapania są już niewidoczne dla oka^{1 2}.

Strajk wybuchł na linii Onsite Quality Control (OQC; miejscowa kontrola jakości). Między pracownikami produkcyjnymi a kontrolerami jakości na odcinku K powstała sprzeczka, w wyniku której kilka osób zostało rannych i doszło do zniszczenia pomieszczenia, w którym odbywały się kontrole. Kontrolerzy jakości na odcinku K zostali potem ponownie pobici, natomiast na odcinku L grożono im pobiciem. Po tych wydarzeniach kontrolerzy złożyli skargi, ale zarząd je zignorował, więc przyłączyli się do strajku i w fabryce zaniechano pracy. Przez cały dzień trwała blokada kilku linii produkcyjnych dla iPhone’a 5. W strajku brało udział od 3 do 4 tys. ludzi, wśród których byli zarówno pracownicy produkcyjni, jak i kontrolerzy jakości³.

Już w 2012 r., zanim wybuchły zamieszki w Taiyuan i strajk w Zhengzhou, w Foxconnie odbyło się kilka protestów pracowniczych. W styczniu 150 pracowników w Wuhan zagroziło, że jeżeli nie zostaną spełnione ich żądania płacowe, razem skoczą z budynku, a w Yantai 1 tys. osób z tego samego powodu przystąpiło do strajku. W lutym kilkaset osób w Ningbo odmówiło pracy. Powodem było wynagrodzenie za pracę w dni świąteczne. W marcu 1 tys. pracowników w Taiyuan przystąpiło do strajku z powodów płacowych. W kwietniu w Taiyuan ponownie strajkowało 2 tys. osób z tego samego powodu, w Wuhan 200 osób zagroziło zbiorowym sa-mobójstwem z powodu warunków pracy i płacy, a w Shenzhen dziesiątki ludzi okupowało dach w proteście przeciwko przeniesieniom i reorganizacji. W czerwcu w Chengdu doszło do zamieszek z udziałem 1 tys. pracowników po awanturze z ochroną fabryczną. Wymienione są tu tylko te przypadki, o których donosiły media lub działacze pracowniczy⁴.

Podczas ostatnich lat pracownicy Foxconna-podobnie jak inni migranci zarobkowi w Chinach - wywierali na pracodawcę stałą presję płacową. Równocześnie w fabrykach występowała wysoka fluktuacja kadr. Pracownicy byli wyzyskiwani, obrażani i zastanawiali się, czy mają „po prostu odejść” czy raczej „zostać i walczyć”. Wygląda na to, że częściej wybierali tę drugą opcję.

Związek zawodowy w Foxconnie

Li Changjiang, Liang Zicun, Shen Hong

W państwach socjalistycznych mówi się: „Jeżeli pracownicy mają problem, zwracają się do związku zawodowego”, a także że „związki zawodowe to rodzice pracownika”. Niemniej prawie 90 proc. z 1,736 tys. pracowników Foxconna, z którymi udało nam się przeprowadzić wywiady, stwierdziło, że nie należy do związku zawodowego. 40 proc. było przekonanych, że w ich zakładzie nie ma żadnego związku zawodowego, a większość nie wiedziała, jaką w ogóle funkcję pełni związek zawodowy.

Nasuwa się więc pytanie: Jeżeli pracownicy mają problemy, jeżeli naruszane są ich prawa i żywotne interesy, to gdzie jest ich związek zawodowy? W czasie wywiadów jakościowych pytane osoby oświadczały: „Jeszcze nigdy nie słyszałem, żeby związek zawodowy coś robił”; „Po co ich informować, jak są problemy. To nic nie pomoże”; „Związek zawodowy i firma to jedna klika”. Związek zawodowy nie spełnia swojej roli, jaką jest nadzór nad prowadzeniem przedsiębiorstwa zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Kiedy przepytywaliśmy pracowników, którzy doznali wypadku przy pracy, oraz osoby, które przeżyły próbę samobójczą, sprawa związku zawodowego w ogóle nie była brana pod uwagę. Nie występowała żadna wzmianka o tym, że związek zawodowy miałby reprezentować pracowników wobec Foxconna w ich walce o przysługujące im prawa i bronić ich interesów.

Artykuł 3 ustawy o związkach zawodowych Chińskiej Republiki Ludowej stanowi: „W przedsiębiorstwach, organizacjach i urzędach w Chinach wszystkim pracownikom zarabiającym na utrzymanie pracą fizyczną czy umysłową, niezależnie od narodowości, pochodzenia etnicznego, płci, wyznania i stopnia wykształcenia przysługuje prawo do organizowania się w związki zawodowe. Prawo to nie może być odbierane ani ograniczane przez żadną organizację ani osobę”.

1

xwwb/html/2012-08/27/content_870967.htm, w jęz. angielskim: http://micgadget.com/29723/the-undercover-report-on-how-the-new-iphone-5-is-made-inside-foxconn-factory/.

2

   http://www.tqun.com/article-10480-l.html.

3

   http://chinalaborwatch.org/news/new-433.html.

4

Zob. raporty: https://chinastrikes.crowdmap.com/reports.