Scan0002 (69)

Stopień dysocjacji — a = — lub    a = — • 100%,

ⁿo    *o

gdzie:

n - liczba cząstek (lub moli) elektrolitu ulegających rozpadowi na jony, n₀ - całkowita wprowadzona liczba cząstek lub moli elektrolitu.

Liczba cząstek zdysocjowanych n może się zmieniać od 0 (dla nieelektrol i tów) do n₍₎ (liczba cząstek wprowadzonych dla roztworów rozcieńczonych), a więc przyjmować wartości w zakresie: 0 < a < 1. W zależności od wielkości stopnia dysocjacji można podzielić elektrolity na:

-    mocne a > 0,3; praktycznie całkowity rozpad na jony (zaliczają się do nich: większość soli; kwasy: HC1, HC10₄, HN0₃, H₂S0₄; zasady: NaOH, KOH, Ca(OH)₂),

-    średniej mocy 0,3 > a> 0,03; (zaliczają się do nich: kwasy: H₃P0₄, H₃As0₄, ITN0₂, H₂S0₃; wodorotlenki: Mg(OH)₂

-    słabe a < 0,03; zdysocjowane w małym stopniu (zaliczają się do nich: kwasy: H₂S, CH₃COOH; wodorotlenki metali ciężkich: Fe(OH)₂, Fe(OH)₃, Mn(OH)₂; NH₃ • H₂0 i inne.

Kwasy jednowodorowe i zasady jednowodorotlenowe dysocjują:

HX —> H⁺ + X'    np. HC1 -» H⁺ + Cl'

HN0₃ -> H⁴ + N0₃‘

MOH -> M⁺ + OH’ np. NaOH -> Na⁺ + OH'

Ca(OH)₂ —> Ca²⁺ + 20H'.

Kwasy wielowodorowe i zasady wielowodorotlenowe dysocjują stopniowo (etapowo):

HnX -> nH⁺ + X’    I etap H₃P0₄ -> H⁺ + H₂P0₄' a, = 0.27

II etap H₂P0₄" -> H⁺ + FIP0₄²" a₂ = 0.001

III etap HP0₄²'    H⁺ + P0₄³‘    a₃ = 1-10‘⁵

sumarycznie:    H₃P0₄ -» 3H¹ + P0₄³

M(OH)_n -» Mⁿ⁺ + nOH' I etap Ca(OH)₂ -> Ca(OH)⁺ + OH'

II etap Ca(OH)⁺ -> Ca²⁺ + OH'.

Dysocjacja kwasów wielowodorowych czy zasad wielowodorotlenowych na jony w roztworze wodnym w pierwszym etapie dysocjacji jest znacznie większa niż w drugim czy trzecim. Oznacza to, że w roztworze wodnym w przewadze znajdują się jony pochodzące z I stopnia dysocjacji. Związki te dysocjując stopniowo są w stanie tworzyć: wodorosole NaHS0₄ (wodorosiarczan(YI) sodu),

i* I!)»(    (WOtll Mtl|udl>liM!( V ) disulll) i I    Ml' ! (i lii*, iit 1 '

'!-.<!= ! uiHHiii u), I r(( »l I).( I (i hi*hi l iii • •i^i ti ** = hi ai 1II11

Ntttln (lysoujncjl doty< y m/iwnt    • których u .laiil

hill tÓWIlOWHgi 1 llrmir/IK^x| Pin II tli ! )i    jHi ji Ali « - A I |i, /gmluii

!'i =t ’i iti il/ialiillii nin.N W sinic) Iciupu nim > _: -imiiiirP Uor.-ytm :.|c;/ni pmduk-iln ilu /. y 11 u slę/.eń substratów jest widku.i u i ik\ »h iii

K-l—Li—Ł~const przy I const [AB]

| 11 i |, l AIi | stężenia wyrażone w mol/dm³.

Wartości stałych dysocjacji dla różnych elektrolitów kształtują się: kwasy i zasady mocne    K> 1,

kwasy i zasady średniej mocy 1 > K > 10' ,

- kwasy i zasady słabe    K < 10' .

Ponieważ liczba niezdysocjowanych cząsteczek stanowi różnicę między In '■a i ząstek wprowadzonych do roztworu (n₀ = c) pomniejszoną o liczbę czą.h k i.il.il uległa rozpadowi na jony (n), wzór na stalą dysocjacji przyjmuje poslui-w²

K * — ; a dla słabych elektrolitów o małym a otrzymuje się wyrażenie K a • | * c

Zależności powyższe służą do obliczania możliwych do uzyskania stężrii |u tu i\v elektrolitów lub stopnia i stałej dysocjacji dla zadanych poziomów stężeli

4.1.2. Reakcje kwasów z zasadami (reakcje zobojętniania)

W wyniku reakcji kwasu z zasadą powstaje sól i niezdysocjowana cząsteczka wi dy. Reakcje te więc polegają na wymianie protonów między kwasem a zawulr Każda z takich reakcji prowadzi do powstania chociaż jednego z produktów o i lut lakierze trwałym (słabo zdysocjowanego elektrolitu). Przebieg tych reakcji w pu Nlaci ogólnej można zapisać:    ,

IiA + MOH —» MA + H₂0

lest on uzależniony od mocy reagujących kwasów i zasad, np.:

a)    reakcje mocnego kwasu z mocnym wodorotlenkiem HC1 + NaOH NaCl + H₂0

H⁺ + Cl" + Na⁺ + OH" Na⁺ + C1‘ + H₂0

w rzeczywistości w postaci jonowej reakcja przebiega: H⁺ + OH >11'

b)    reakcje mocnego kwasu z słabym wodorotlenkiem PICI + NH₃ • H₂0 NPI₄C1 + PI₂0

pi⁺ + cr + nh₃ • h₂o ~ nh₄⁺+er + h₂o

H⁺ + NH₃ • H₂0 ^ NH₄ ‘ + H₂0