Scan0022 (31)

więc istotą omawianych sposobów aktywizacji studentów jest rozwiązywanie przez nich odpowiednich zagadnień (zadań, problemów) dydaktycznych.

Nasuwają się tutaj jednak następujące pytania: Czy każde zagadnienie dydaktyczne, z którym spotyka się student, jest problemem? Czym jest wobec tego zadanie dydaktyczne? Ustosunkowując się do nich należy stwierdzić, że najczęściej przez „problem” rozumie się jakąś przeszkodę, trudność myślową dla danego człowieka, wymagającą rozwiązania. Warto przypomnieć, że W. Okoń — rozpatrując zagadnienie uczenia się przez odkrywanie — zwrócił uwagę na strukturalne ujmowanie problemu dydaktycznego. „Problem rozwiązywany przez ucznia to przecież struktura o niepełnych danych, usiłując więc rozwiązać problem musi uczący się ogarnąć myślą całą strukturę, zastanowić się nad stosunkiem poszczególnych jej elementów do siebie, a następnie wykryć elementy brakujące lub nie znane mu dotąd związki między elementami i w ten sposób uzupełnić strukturę”⁸. Dla celów tej pracy przyjęto zatem, że problemem dydaktycznym jest narzucona studentowi lub samodzielnie podjęta nowa dla niego trudność teoretyczna lub praktyczna jako struktura o niepełnych danych, wymagająca aktywności badawczej, której rezultatem jest wykrycie brakujących informacji niezbędnych do uzyskania prawidłowego rozwiązania. Trudność ta może istnieć we wszelkich nowych zagadnieniach dydaktycznych, jak np. w ćwiczeniach, pracach proseminaryjnych i seminaryjnych, projektach przejściowych, pracach dyplomowych itp., jeżeli student nie zna wzorów i sposobów rozwiązania; może też tkwić w nieznajomości występowania określo- ^{1 2}

nego związku przyczynowo-skutkowego, w sprzeczności między przebiegiem jakichś zjawisk a znanymi procesami itd. Problem wywołuje u studenta niepokój, zmusza go do mobilizowania energii i wysiłku myślowego, niezbędnych do pokonania trudności.

Z dotychczasowych rozważań wynika, że nie wszystkie zagadnienia dydaktyczne, z którymi studenci mają do czynienia w procesie nauczania—uczenia się, są problemami. Znacząca bowiem część rozwiązywanych przez nich zagadnień stanowi po prostu zadania dydaktyczne. „Owszem — wypowiada isię na ten temat W. Okoń — niektóre zadania mogą mieć charakter problemów, że wymienię choćby pewien typ tekstowych zadań matematycznych lub fizycznych, ten mianowicie, który wymaga od ucznia samodzielnego wy-. siłku myślowego. Jednakże i w życiu i w szkole stawia się często zadania, których wykonanie wymaga tylko mechanicznych czynności.. . ” ³. A zatem zadanie dydaktyczne jest to również narzucone studentowi lub samodzielnie podjęte, lecz znane przez niego teoretyczne bądź praktyczne zagadnienie wymagające rozwiązania. Zadaniami dla uczących się będą więc wszelkie ćwiczenia, przykłady, prace proseminaryjne itp., rozwiązywane zarówno-według znanych wzorów, jak i warunków oraz czynności niezbędnych do uzyskania poprawnego wyniku. Opanowane zagadnienie dydaktyczne niewątpliwie również stanowiło dla studenta problem, gdy zetknął się z nim po raz pierwszy lub stęż rozwiązywał je za pomocą nowych wzorów i sposobów. Sytuacje dydaktyczne, w których zachodzi proces rozwiązywania tego typu zagadnień, są znacznie prostsze i łatwiejsze niż sytuacje problemowe.

39

1

W. Okoń: Podstawy wykształcenia ogólnego, Warszawa

2

1987, 3. 89.

3

^B W. Okoń: Nauczanie problemoioe we współczesnej szkole, Warszawa 1*975, s. 34 - 36.