Scan5 (8)

Niezależnie od tych procesów wspomnianych wyżej, globalizacja objęła także politykę, ekonomię, prawo, kulturę, religię i ekologię. Zaczęto poświęcać więcej uwagi zaźegnywaniu niebezpieczeństw, likwidacji skutków' kataklizmów i katastrof, zagrożeń środowiska naturalnego Nudzi. Pewną reakcją na procesy globalizacyjne jest regionalizacja i działalność lokalna. Dotychczasowa walka w sferze militarnej oraz w innych jej wymiarach przeniosła się na grunt wiedzy i informacji. W dość szybkim tempie kształtują się społeczeństwa informacyjne, które budują swoją przewagę, co może mieć duży wpływ na zmianę podejścia do problemu bezpieczeństwa.

Nie ulega wątpliwości, że przedmiot i zakres badań dotychczas pojmowanej geografii wojennej (wojskowej), ukształtowane głównie w okresie pierwszej i drugiej wojny światowej, są zbyt wąskie, gdyż odnoszą się przede wszystkim do pozyskiwania i dostarczania informacji niezbędnych w procesie przygotowania i prowadzenia wojny. Oznacza to, że dotychczas pojmowana geografia wojenna (wojskowa) funkcjonuje w ramach ogniwa militarnego systemu obronnego RP. Nie wykracza ona poza podsystem militarny, mimo że coraz szerzej Służba Geograficzna WP współdziałała z wieloma instytucjami cywilnymi w kontekście szeroko rozumianego bezpieczeństwa państwa.

Ogólnie należy stwierdzić, że przedmiot i zakres badań geografii wojennej i geografii wojskowej są częścią całości, którą jest geografia bezpieczeństwa. Jako nowa dyscyplina naukowa wyrastająca na gruncie wyzwań współczesnego świata (globalizacji; budowy społeczeństwa informacyjnego i przewagi informacyjnej; obniżania progu zagrożeń i przeciwdziałania kryzysom; koncepcji rozwoju sił zbrojnych, państwa, a także świata oraz ogólnego rozwoju wiedzy), biorąc za podstawę dotychczasowy dorobek nauk o Ziemi, w tym zespołu nauk geograficznych, nauk wojskowych i technicznych, a także społecznych, będzie miała wpływ na kształtowanie i dalszy rozwój geografii bezpieczeństwa i jej badań interdyscyplinarnych, poprzez stosowanie nowoczesnych metod i technik procesu badań, a także tworzenie nowego aparatu badawczego, tworzenie nowych wartości, budowanie dorobku oraz jego implementację na grunt praktyki do struktur i działań na rzecz bezpieczeństwa państwa.

W tym miejscu należy zasygnalizować, iż dalsze rozważania będą głównie dotyczyły naszego państwa, szczególnie w zakresie przestrzennym, środowiskowym. Zakres problematyki bezpieczeństwa państwa jest określony w wielu dokumentach, od ustawy zasadniczej (konstytucji) poczynając, poprzez inne ustawy i rozporządzenia oraz procedury działania struktur bezpieczeństwa. ^Pojęcie bezpieczeństwa państwa i zasięg przestrzenny działań w tym zakresie określają również:

-    Polityka i strategia bezpieczeństwa narodowego RP,

-    Strategia obronności i strategia wojskowa państwa,

-    Koncepcja Strategiczna Sojuszu Północnoatlantyckiego,

-    Inicjatywa NATO w sprawie Zdolności Obronnych (DCI),

-    Polityka Geograficzna NATO i postanowienia szczytu w Pradze,

-    Europejska Polityka Bezpieczeństwa i Obrony (ESDP),

-    Dokumenty standaryzacyjne (STANAG-i, normy obronne i inne).

1.2. GEOGRAFICZNY WYMIAR BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA

Pojęcie geografii bezpieczeństwa dotychczas nie zostało sprecyzowane. Wynika to między innymi z faktu, że samo pojęcie bezpieczeństwa jest różnie definiowane i interpretowane, gdyż może ono dotyczyć zarówno stanu, jak i działalności w różnych aspektach życia społecznego i gospodarczego bądź samego środowiska przyrodniczego, czy aspektów politycznych i militarnych, a tym samym może być rozpatrywane w wąskim lub szerokim zakresie.

Zasilanie

surowcowe

Zasilanie

energetyczne

Opracowanie własne.

Rys. 1.1. Model funkcjonowania państwa

Mówiąc jednak o bezpieczeństwie państwa musimy brać pod uwagę szeroki kontekst jego działania (rys. 1.1), a więc pełne spektrum powinności, zadań i działalności, a także wieloaspektowość ujęcia problematyki, czyli bezpieczeństwo w różnych sferach życia i działalności społeczeństwa.

, BEZPIECZEŃSTWO^{1 2} - jeden z głównych celów egzystencjalnych narodów, państw i ich grup, wynikający z konieczności zaspokojenia podstawowych potrzeb: istnienia, przetrwania i rozwoju. Bezpieczeństwo może mieć wymiar wewnętrzny i zewnętrzny³. ^Tradycyjnie rozpatrywano bezpieczeństwo głównie przez pryzmat zagrożehiarwyróżniając dwa jego podstawowe aspekty: subiektywny i obiektywny. Brak zagrożenia lub skuteczna ochrona przed zagrożeniem oznaczały bezpie-

11

1

* Patrz: Mały słownik stosunków międzynarodowych, pod red. G. Michałowskiej, wydanie trzecie,

2

Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, Warszawa 1999, s. 16-18.

3

W ramach bezpieczeństwa zewnętrznego wyróżnia się: narodowe (państwowe) i międzynarodowe.