ScannedImage 12

Wędrując z Egiptu do Palestyny około 1225 r. p. n. e., szczepy hebrajskie (Rachel) przebywały około 40 lat na półwyspie Synaj i w Nafudzie. W Midian, południowej części półwyspu Synaj i w kraju na wschód od niego, nastąpiło zawarcie przymierza z bogiem. Mojżesz pojął za żonę kobietę arabską, córkę kapłana Midianitów **, czciciela Jahwe, który nauczył Mojżesza nowego kultu. Jahu (Jahwe, Jehowa) był oczywiście bóstwem midianickim lub też jakiegoś północnoarabskiego szczepu. Był to bóg pustyni, prosty i surowy. Przybytkiem jego był namiot, a rytuał związany z jego kultem nie był jeszcze wcale rozwinięty. Obrzędy sprowadzały się jedynie do biesiad w pustyni i palenia ofiar spośród trzody*¹. Hebrajczycy wkroczyli do Palestyny jako koczownicy. Dziedzictwo ich szczepowego życia pozostałe po przodkach, żyjących na pustyni, zaznaczało się wyraźnie i trwało długo jeszcze po osiedleniu się wśród tubylczych Kananejczyków, od których przejęli cywilizację. Królestwo hebrajskie w pełni swego rozkwitu obejmowało także półwysep Synaj. Salomon miał swoją flotę w Zatoce ał-'Aqaba. Ofir, skąd flota Hirama i Salomona przywoziła złoto, algum i drogie kamienie (I Księga Królewska 9, 28—8,10,11; II Księga Kronik 9,10) to prawdopodobnie Zafar w Omanie. Za czasów Joba (22: 24) Ofir stał się synonimem kraju produkującego złoto. W przeszło wiek po Salomonie Jozafat (873-849 p. n. e.) wciąż dzierżył władzę nad Ejlatem (Ecjon-gewer, nowożytne al-'Aqaba) i nad szlakami handlowymi prowadzącymi do tej miejscowości. Otrzymywał daninę od Arabów, którzy „przygnali mu trzodę*¹ (II Księga Kronik 17, 11). W opisie swej trzeciej wyprawy (701) kierowanej przeciw Syro-Pa-lestynie, Sennacheryb mówi: „Olbrzymi blask mojego majestatu pokonał Ezechiasza i Urbi (Arabów), a jego najemne (?) wojska, Które on sprowadził dla wzmocnienia Jerozolimy, swego królewskiego miasta, opuściły go¹***. Ezechiasz (I Księga Kronik 4, 41), a przed nim Uzjasz (H Księga Kronik 26, 7), walczył przeciwko Mincjczykom w oazie Ma'In (nowożytne Ma'an). Uzjasz (792-740 p. n.e.) odbudował miasto i zwrócił Ejlat Judei (II Księga Królewska 14, 22). Kronikarz (II Księga Kronik 21, 16,17) opisuje południowoarabski najazd na Judeę, którego rezultatem była utrata synów, żon i skarbów przez króla Jorama (848-844 p. n. e.), chociaż trudno jest zrozumieć, w jaki sposób mieszkający daleko Sabejczycy — „Arabowie, którzy byli bbsko Etiopczyków*¹ — mogli przeprowadzić taki najazd. Za czasów Hehemiasza^ss, w połowie V w. p. n. e., żydzi zaczęli spoglądać na swych południowo-wschodnich sąsiadów jak na wrogów.

BIBLIJNE ZWIĄZKI. ODWOŁYWANIE SIĘ DO STAREGO TESTAMENTU

Etymologicznie słowo 'Arab jest wyrazem semickim, oznaczającym „pustynię** lub jej mieszkańca, nie mającym znaczenia narodowego. W tym sensie hebrajskie słowo 'Ereb jest użyte u Izajasza 21, 13, 13, 20 i Jeremiasza 3, 2.

■    Ks. Wyjścia 8,1; 18, 10-12.

“ Ks. Wyjścia 3,18; 6,1; Ks. Liczb 10, 35-36.

^w Luckenbill, t. II, 5 240.

■    Ks. Nehemiasza 2,19; 4,7.

W Koranie słowo a'rab oznacza beduinów. W drugiej Księdze Machabejskiej słowa Arabowie i koczownicy występują jako synonimy. Pierwszy pewny przykład biblijnego użycia tego słowa jako nazwy ludu występuje u Jeremiasza (25, 24), który mówi o „Królach Arabii¹'. Działalność Jeremiasza jako proroka przypada na lata 626-586 p. n. e. „Królowie¹¹, o których wspomina, byli, według wszelkiego prawdopodobieństwa, szejkami z Arabii Północnej i z Pustyni Syryjskiej. Około III w. p. n. e. termin ten zaczynał oznaczać każdego mieszkańca Półwyspu Arabskiego, ponieważ II Księga Kroniki (21, 16) wspomina o „Arabach, którzy byli blisko Etiopczyków¹¹, nie pozostawiając żadnej wątpliwości, że ludem, który pisarz miał na myśli, byli Arabowie z południowego zachodu, tj. Sabejczycy. Z czterech najbardziej znanych królestw starożytnej Arabii: Saba’, Ma'in, Hadramawt i Qataban, pierwsze trzy — a te były ważnymi królestwami — są wymienione w Starym Testamencie. W kupieckim rozdziale Ezechiela (umarł po r. 572 p. n. e.) Arabia jest kojarzona z Kedarem a wymienione artykuły handlowe są dokładnie takie same, jakie występują w Arabii. Z wersetu 21 w tym rozdziale (27) dowiadujemy się, że Arabowie z YI w. p. n. e. zajmowali się, tak jak jeszcze do dziś zajmują się, hodowlą bydła, które sprzedawali sąsiednim ludom osiadłym. Ze słów Jeremiasza (3,2) wynika również jasno, że byli oni także sławni z napadów rabunkowych na drogach handlowych. Jeremiasz (25, 23) mówi, że mieli ogolone głowy, z wyjątkiem kępki włosów na czubku. Podobny zwyczaj praktykowany jest także dzisiaj przez beduinów.

Dedan (arab. Dajdan) wspominany i wymieniany ciągle w Starym Testamencie (Izajasz 21,13; Jeremiasz 25, 24; Ezechiel 25, 13) to oaza w północnym Higazie, nowożytna al-'Ula. Przez pewien czas była ona główną siedzibą Sa-bejczyków w północnej części półwyspu. U szczytu swej handlowej potęgi Sabejczycy sprawowali kontrolę nad szlakami karawanowymi prowadzącymi przez al-Higaz ku portom śródziemnomorskim i mieli osady położone przy tych szlakach.

Kedar (hebr. Qedar) wspominani przez Ezechiela²⁷, „Kidri¹¹ według kronik asyryjskich²⁸ i „Cedrci“²² w literaturze klasycznej sprawowali władzę nad Arabią Północną. Miejscem ich zamieszkania była Palmyra wraz z rejonem na południowy wschód od Damaszku.

Szunammicka (szulamicka) panienka, której piękność jest uwieczniona w^Picśni nad pieśniami przypisywanej Salomonowi (7,1, 2; porównaj I Księga Królewska 1, 3), była prawdopodobnie Arabką ze szczepu Kedar. Jeżeli królowa Saba (po arabsku Biląis), która przyniosła mądremu królowi Izraela podarki nie spotykanej wartości, charakterystyczne tylko dla Arabii Południowej (I Księga Królewska 10, 10; II Księga Kronik 9, 9), była postacią historyczną, to nie mogła mieć swojej siedziby ani w Jemenie, ani w Etiopii, lecz w jednej z tych osad-posterunków lub garnizonów na północy, przy szlaku karawanowym.

" Patrz także Izajasz 21,16; Ks. Rodzaju 25,13. ■ LuckenbiU, t. II, } 820 i 809.

" Pliniusz, ks. V, rozdz. 12.

39