ScannedImage 6

164

a w czasie specjalnych świąt i uroczystości — pilnować, by bóstwa te otrzymały należne ich randze ofiary.

Ofiarą najmilszą wszystkim istotom nadprzyrodzonym — w przekonaniu Huicholi—• jest jeleń,^uważany z jednej, strony za Boga lub jego wcielenie, z drugiej zaś — źff święte zwierzę należące do boskiego orszaku. W charakterze krwawej ofiary poświęca się bóstwom również bydło, wprowadzone_da._gospodarki Huicholi przez Hiszpanów. "Przyjęte szybko i bez większych zastrzeżeń do hodowli wpłynęło ono również na pewne zmiany w tradycyjnej kulturze tej grupy Indian. Wkrótce weszło,nawet do obrzędowości, odgrywając znaczną rolę w ceremoniach poświęconych sprowadzaniu deszczu.

Z grupy ofiar bezkrwawych należy przede wszystkim wymienić różnego rodzaju płody rolne oraz rozmaite przedmioty o pewnym znaczeniu symbolicznym, jak np. strzały, luki, sznury paciorków, naczynia wotywne, grzechotki itp. Składa się je najczęściej w miejscach kultowych, w świątyniach, grotach, na skałach, w pobliżu źródeł.

Zgodnie z wierzeniami Huicholi najważniejsze bóstwa odgrywają także rolę regionalnych patronów władających poszczególnymi częściami zamieszkanego przez, to plemię terytorium. W każdym regionie znajduje się specjalna chata pełniąca funkcję głównej świątyni, która poświęcona jest zawsze najbardziej czczonemu w danej okolicy bóstwu huicholskiego panteonu.

Świątynie Huicholi nie różnią się zasadniczo od chgt mieszkalnych i podobnie jak one wznoszone są na planie koła, z kamieni i gliny, o dachu krytym strzechą. Budynki o przeznaczeniu sakralnym są jedynie większe od domostw, a w ich wnętrzu znajdują się ścienne nisze, w których umieszcza się posążki i symboliczne wyobrażenia czczonych tu specjalnie bóstw. „W świątyni w Santa Catarina poświęconej bóstwu ognia — pisze C. Lumholtz — miałem okazję widzieć ludzi składających w jego niszy kwiaty, palących kopal w charakterze kadzidła i mruczących modlitwy ...” ¹²

Centralne miejsce w świątyni zajmuje ognisko. Płonie ono na klepisku w okrągłym (ok. 1,20 m średnicy) zagłębieniu. Palenisko to w kształcie jakby płytkiej studzienki wylepione jest gliną oraz otoczone również glinianą ścianką o wysokości około 15 cm. Szaman obejmujący przewodnictwo w czasie uroczystych obrzędów, siada przed ogniskiem w ten sposób, by mógł być zwrócony twarzą na wschód. Na ozdobionym wizerunkami jelenia krążku z wulkanicznego tufu kapłan ten umieszcza swój bęben — stałe akcesorium wszelkich uroczystości religijnych.

„Przed świątynią rozpościera się plac, pewien rodzaj dziedzińca,

Lumholtz, 1900, s. 9.

którego granice wyznacza krąg niewielkich tzw. „domów bożych”. Są to małe okrągłe lub prostokątne budynki służące do przechowywania w ich wnętrzu różnorodnych przedmiotów o rytualnym znaczeniu.

Całokształt wyobrażeń religijnych Huicholi przesycony jest głębokim symbolizmem. Oryginalne nieraz skojarzenia o zdecydowanie irracjonalnym zabarwieniu przenikają w pełni życie tych Indian, determinują ich zachowanie, kierują każdą sferą ich działalności ^w. Podobny charakter posiada również kult peyotu odgrywający w sumie poważną rolę w wierzeniach tego plemienia.

3. PEYOTOWE PIELGRZYMKI

W religijnych wyobrażeniach Huicholi peyot stał się upostaciowaniem potężnego ducha, którego opieka zapewnia”cźTowiekowi szczęście i" powodzenie. Przekonanie o potędze, a zarazem, obawa przed mimowolnym, przypadkowym obrażeniem świętej rośliny jakimś niestosownym zachowaniem nie pozwala przechowywać jej w domach mieszkalnych. Dlatego też Indianie umieszczają zazwyczaj zapasy peyotu w” specjalnie w tym celu przygotowanych koszach lub dzbanach, które przechowują w otacza jących główną świątynię chatkach. Jakiekolwiek uszkodzenie, świętych roślin, np. nadgryzienie ich przez myszy sprowadzić może — w przekona niu Indian — na nieszczęsnego właściciela „peyotowej spiżarni” pomieszanie zmysłów lub inne, nieuleczalne choroby. Nie dość jednak na tym

)Kara za brak właściwej opieki może być jeszcze straszniejsza, gdy urażony duch mszcząc się za zniewagę połknie duszę winowajcy i W takim przypadku nigdy nie zawędruje on do krainy przodków, gdy. twraz ze śmiercią fizyczną nastąpi również kres jego duchowej egzystencji Konieczna dla spełnienia obrzędów religijnych porcja peyotu pobiera na jest każdorazowo z tego specyficznego „składu” przy zachowaniu przewidzianych rytuałem zaklęć, modlitw i ceremonii oraz uprzednim złożeniu ofiar w postaci ,,tesvina”, tj. swego rodzaju piwa i kilku różnych potraw.

Peyot otaczany jest przez Huicholi ogromną czcią i nabożeństwem Nawet ci Indianie, którzy zetknęli się bliżej z katolicyzmem i poznali zewnętrzne, etykietalne formy wyrażania szacunku przed emblemataim kultu, przenieśli je na grunt miejscowy i-stosują je w odniesieniu d” peyotu. Tym właśnie należy tłumaczyć zwyczaj uchylania kapelusz

¹¹ Mieszkając np. w regionie, nad którym władzę sprawuje Praojcicc-Ogiei Huithole mogą stosować jedynie takie strzały, których brzeszczoty wykonane są z specjalnego, szczególnie upodobanego przez to właśnie bóstwo gatunku drcwiv Właściwy surowiec nic jest jednak dostępny w najbliższej okolicy, wobec czcr Indianie muszą sprowadzać go z odległych stron.