Drzewo życia7

stającymi spod ramion skrzydełkami. W czasie burzy ulatywał on w przestworza, by walczyć — mając za broń pioruny — z potworami niosącymi chmury. Na ■tych samych terenach za Żmijów, i to szczególnie potężnych dzięki dwóm parom skrzydeł — naturalnych oraz żmijowych, uchodziły niektóre ptaki, zwłaszcza koguty, żurawie i gąsiory. Wierzenia te znalazły odbicie w nielicznych, niestety, przedstawieniach plastycznych, na których Żmij to kogut lub orzeł z wężowym ogonem (rys. 6).

Spośród różnorodnych cech przypisywanych Żmijom na plan pierwszy wysuwają się niewątpliwie dwie: władanie piorunami oraz opieka nad płodnością, urodzajami i dobrobytem. Wbrew pozorom są one ze sobą powiązane. Wszystkie istoty piorunowładne, niejako automatycznie, są opiekunami urodzaju. Walka Żmijów ze smokami nie jest przecież niczym innym, jak batalią o życie na ziemi. Smoki wykorzystują umiejętność pochłaniania wody w celach niszczycielskich, natomiast istoty władające piorunami, atakując je, zapobiegają ulewom lub gradobiciu, bądź przeciwnie, w czasie suszy zmuszają smoki do wypuszczenia wody, sprowadzając tym samym życiodajny opad.

Chyba na tej zasadzie społeczności chłopskie uznały piorun za oręż plenności i płodności, chociaż nie wykluczona jest inna możliwość, a mianowicie, że sama ogni-stość pioruna implikuje takie jego wartościowanie. Ogień był bowiem — wbrew naszym pojęciom — żywiołem płodnym.

Związek ognistych Żmijów z płodnością jeszcze dosadniej wyraża ich aktywność seksualna, będąca częstym tematem ludowych opowieści. Ich stosunki z kobietami miały wyłącznie charakter seksualny, w przeciwieństwie — warto to podkreślić — do smoków, również porywających kobiety, ale w celach czysto kon-

40