Drzewo życia8

traktowaliśmy te słowa Jako myśl przewodnią dla naszych rozważań.

Ludowa wizja świata i człowieka to temat stosunkowo słabo znany. Ma on jednak tą niezaprzeczalni) wartość. że dostarcza bardzo ogólnego tła umożliwiającego dojrzenie wielu zjawisk kultury chłopskiej w nowym świetle. Ma to niemałe znaczenie wobec ciągłego wzrostu zainteresowania różny,mi przejawami życia ludności wiejskiej, różnymi aspektami tradycyjnej kultury ludowej. Sztuka, folklor słowny i muzyczny, zwyczaje i obrzędy — to dziedziny w mniejszym lub większym stopniu bliskie wielu ludziom. Jakże rzadko w parze z tym zainteresowaniem idzie znajomość ich źródła, tej swoistej warstwy kulturowej, która ongiś dominowała, a obecnie znikła już ostatecznie z areny dziejów.

Rekonstrukcja ludowej wizji stwarza szansę — w naszym przekonaniu — przyjęcia wielce znaczącego punktu odniesienia do obserwacji procesu przemian świadomości zachodzących od kilkudziesięciu lat na wsi. Pozwala — co wydaje się nie mniej ważne — inaczej ocenić wiele spotykanych, choćby w literaturze, motywów, wywodzących się z ludowego świata wyobrażeń. W rekonstrukcji tej części światopoglądu widzimy Jeszcze jeden istotny walor. Jeśli postawimy proste na pozór pytanie o cel zainteresowań minionymi epokami, światem starożytnych cywilizacji, początkami człowieka, rozwojem myśli, niezwykle trudno o odpowiedź oczywistą i możliwą do przyjęcia dla wszystkich. Zwykle mówi się: poznajemy świat przeszłości, by zrozumieć teraźniejszość, a czasem przewidzieć przyszłość. Czy tak jest rzeczywiście? Zapewne często tak, ale wydaje się, że w odpowiedzi tej ukryta jest myśl znacznie głębsza.

Gdy zastanowimy się przez moment nad naukami humanistycznymi nie służącymi żadnym utylitarnym celom, dochodzimy do wniosku, że ich funkcja społeczna

11