Drzewo życia9

polega wyłącznie na rozbudowywaniu naszej świadomości. I nie jest najistotniejsza olbrzymia wiedza, jaką każdy może zdobyć na przykład o cywilizacji meksykańskiej, mezopotamskiej czy jakże wyrafinowanych kulturach „nagich” Australijczyków lub Indian z dżungli nadamazońskich. Ważne jest natomiast pytanie o nas samych, nie tylko jako Polaków i Europejczyków, ale jako przedstawicieli gatunku Homo sapiens. Pytanie, które powinno stać zawsze za zdobywaną wiedzą o nasze miejsce w łańcuchu rozwojowym świata oraz człowieka, a tym samym w łańcuchu kultur tworzonych od tysięcy lat. Dopiero w tak utkanej sieci, rozciągającej się z jednej strony w daleką przeszłość, której jedynym śladem są szczątki praczłowieka z Afryki, z drugiej zaś obejmującej różnorodne zjawiska świata współczesnego, możemy z pewną jasnością określić własne miejsce w czasie i przestrzeni.

Wzrastające dążenie do zdobycia tej kulturowej samoświadomości znamionuje zwiększająca się popularność publikacji o innych krajach i ludach. Czasami jednak pochłonięci egzotyką tego, co odległe, tracimy z oczu własne otoczenie i rodzimą kulturę. A tu przecież najłatwiej znaleźć klucz do interesujących problemów, wykraczających niejednokrotnie poza Polskę i Europę. Problemów często uniwersalnych. Dlatego też traktujemy tę książkę jako niewielki krok w stronę poznania jednej z warstw podłoża, na jakim wyrosła nasza kultura, na którym przynajmniej w części opierają się nasze myśli i wyobrażenia. Interesujące nas zjawiska kulturowe, niezbyt przecież odległe w czasie, należą już do przeszłości. Ich zgłębienie umożliwia nam snucie refleksji bardziej ogólnych, wybiegających poza faktograficzną materię tej pracy, chociaż ona sama w sobie jest nie mniej interesująca. Pozwala ujrzeć znane skądinąd wytwory kulturowe W ich macierzystym środo-

12