s026 (2)

schną. Mogę zabrać ze sobą dwie pary butów i kilka par skarpet, co razem i tak waży mniej niż ciężkie obuwie. Kiedy jednak jest naprawdę mokro lub wybieram się zimą w góry, zakładam solidne buty. Musisz sam wybrać obuwie, ale na pewno nie kupuj drogich butów, nim nie zdobędziesz doświadczenia, które pozwoli Ci dokonać właściwego wyboru.

Nakrycia głowy. Zdziwiłbyś się bardzo, gdybyś wiedział, jak wiele ciepła tracisz przez głowę. Kiedy jest zimno, koniecznie coś na nią wkładaj. Najbardziej uniwersalnym nakryciem głowy jest wełniana kominiarka. Można ją zrolować i nosić jak zwykłą czapkę, kiedy zaś zrobi się naprawdę zimno, odwinąć i osłonić nią prawie całą głowę. Kiedy jest gorąco i sucho, kapelusz typu „safari” chroni przed słońcem i dokuczliwymi owadami.

Coś od deszczu. Na tym polu prawdziwym strzałem w dziesiątkę są nowe tkaniny i powłoki wodoodporne. W ciągu ostatnich lat nastąpił rozwój materiałów „oddychających”, które od zewnątrz są całkowicie nieprzepuszczalne dla wody, po-zwalająjednak przenikać wilgoci produkowanej przez nasze ciało. Oznacza to, że pod takim ubraniem jest sucho. Najdoskonalszą pośród tych tkanin jest gore-tex, który, pomijając jego wysoką cenę, jest rzeczywiście nieoceniony. Żeby zabezpieczyć konsumentów, ubrania z tego materiału mogą produkować tylko te firmy, które spełniają standardy produkcyjne gore-texu, takie jak Berghaus.

* * *

Narzędzia tnące

W głuszy nie ma bardziej użytecznego narzędzia niż nóż. Pozwala on szybko i łatwo obrabiać dostępny w terenie materiał i konstruować z niego rozmaite rzeczy. Można oczywiście kupić pierwszy lepszy nóż i popędzić z nim w ostępy, doświadczeni ludzie lasu ucząjednak, żeby przy wyborze noża zwrócić baczną uwagę na wiele szczegółów. Ważny jest jego rozmiar, waga, kształt oraz to, czy jest wykonany z odpowiedniego materiału. Trzeba przy tym powiedzieć, że nie ma noża, który by idealnie nadawał się do wszystkiego. Z tego powodu powinieneś mieć przynajmniej dwa noże: mały nóż do strugania i większy do prac obozowych. Ja używam rozmaitych noży w różnych sytuacjach. Jeżeli uprawiam klasyczną turystykę z plecakiem, to najchętniej zabieram ze sobąmały, wykonany domowym sposobem, nóż ze stali węglowej, który noszę w pochwie. Jeżeli wyruszam w bardziej odległe i dziewicze rejony, zabieram ze sobą swój duży nóż i scyzoryk.

Noże nie są teraz tanie i jest wiele kontrowersji dotyczących sposobu ich używania. Na ogół ludzie nie mają pojęcia, jak duży i masywny nóż jest im rzeczywiście potrzebny. Prawie na pewno przy wyborze noża będziesz kierował się własnymi kryteriami. Jeżeli nie masz długiej praktyki w jego używaniu, najprawdopodobniej kupisz ich kilka, nim wreszcie znajdziesz ten, który będzie Ci najbardziej odpowiadał. Jeżeli masz wątpliwości, poproś kolegę lub eksperta, żeby wytłumaczył Ci, czym kieruje się on przy wyborze, i pokazał noże, których lubi używać. Taka rada poparta doświadczeniem jest nieoceniona.

Moje własne poszukiwania użytecznego noża pozwoliły mi poznać różne ich rodzaje, a nawet doprowadziły do tego, że zacząłem je samodzielnie projektować i wykonywać. Przy wyborze noża musisz brać pod uwagę wiele różnych czynników, wszystkie one bowiem będą decydować o jego przydatności w terenie. Oto podstawowe kryteria wyboru:

Stal nierdzewna czy węglowa. Różnica między nożami wykonanymi ze stali węglowej i nierdzewnej polega nie tylko na tym, że stal nierdzewna nie rdzewieje, a węglowa tak. Stal węglowa jest bardziej miękka od nierdzewnej, co sprawia, że daje się łatwiej ostrzyć, lecz szybciej również się tępi (chociaż wytwarza się teraz nawęglaną stal, która jest twarda i praktycznie nie rdzewieje). W zasadzie powinieneś kupić raczej dobry nóż ze stali węglowej niż z nierdzewnej. Rynek jest zalany tanimi nożami z nierdzewnych stali, których nigdy nie da się naostrzyć. Stal nierdzewna jest jednak bardziej higieniczna i nie ulega korozji nawet w najgorszych warunkach. Jeżeli uda Ci się znaleźć nóż wykonany z wysokiej jakości stali chirurgicznej lub nożowniczej, osiągniesz najdoskonalszy kompromis. Ta stal, chociaż nie jest tania, da się naostrzyć jak brzytwa i długo pozostanie ostra.

Kiedy nabierzesz doświadczenia, powinieneś być w stanie po spojrzeniu na ostrze ocenić jego wartość na podstawie koloru stali. Dobra stal węglowa zwykle jest niebieskoszara, podczas gdy tania, taka z jakiej produkuje się często noże dla płetwonurków, jest raczej żółtoszara.

Hartowanie. W procesie produkcji ostrze jest utwardzane w wysokiej temperaturze, a następnie odpuszczane, co obniża jego twardość i powoduje, że nie jest ono kruche. Jeżeli ostrze jest zahartowane miękko, łatwo się tępi, ale nie pęka. Ostrze mocno zahartowane można doskonale naostrzyć i nie stępi się szybko, ale jest kruche i pęka.

Nóż człowieka lasu powinien mieć klingę hartowaną tak, żeby nie pękła, ale dawała się naostrzyć i długo pozostawała ostra. Kształtowanie twardości stali jest jednym z elementów nowoczesnego procesu produkcji noży. Jest ono kontrolowane z dużą precyzją, a twardość określa się w skali Rockwella lub Vickersa. Renomowany producent powinien na Twoje życzenie przedstawić szczegółowe parametry produkowanych przez siebie kling. Każdy rodzaj stali ma określone własności. Stal o twardości od 55 do 58 w skali Rockwella nadaje się na klingę dobrego noża dla wędrowca, ale również taka o twardości 55 i mniejszej jest do przyjęcia. Niestety, wiele zakładów produkujących noże hartuje ich klingi zbyt mocno, żeby się za szybko nie stępiły. Istnieje realne niebezpieczeństwo, że pękną lub złamią się pod wpływem bocznego nacisku.

Jeżeli tak jak ja nosisz dwa noże, duży i mały, niech ten mniejszy ma twardsze ostrze, a jako dźwigni używaj dużego.

Konstrukcja noża. Twój duży nóż powinien mieć taką wielkość, żeby łatwo go było nosić. Maczety i noże o klingach ponadpółmetrowej długości są powszech-

27