0000028(1)

want ci r A/ł

Zad. 32. Wykaż, żc w przypadku pary genów sprzężonych ze sobą, krzyżówki wyjściowe AABB x aabh oraz AAbb x aaBB dadzą odmienne wyniki po doprowadzeniu do F, (proponowany stopień sprzężenia genów A i B wynosi 88%).

Zad. 33. U człowieka oczy brązowe (/*) dominują nad niebieskimi (/>). a praworęczność (P) nad leworęcznością (/»). Brązowooki praworęczny mężczyzna ożenił się z kobietą niebieskooką i praworęczną. Ich pierwsze dziecko jest niebieskookim i leworęcznym synem. Jakie jest p. że drugie dziecko będzie brązowooką, praworęczną córką. Por. też polecenie ogólne.

Zad. 34. Wyjaśnij przyczynę uzyskania następujących rozkładów fenotypowych: a) ok. 14:1:1:14; b) 1:2:1:2:4:2:1:2:1; c) 5:3.

Zad. 35. W wyniku krzyżówki dwóch podwójnie hetcrozygotycznych pomidorów, w F, uzyskano 621 roślin potomnych. Spośród nich cechy recesywnc: owalne owoce i do tego omszone, wykazywały 134 rośliny. Polecenie ogólne.

Zad. 36. Ilu fenotypów i genotypów można spodziewać się z krzyżówki:

AaHbCcDDecFf x AaBBccDdliBFf przy założeniu, żc dziedziczenie jest jednogenowe, a dominacja zupełna w obrębie wszystkich aileli?

PODSUMOWANIE:

1.    Prawa Mendla i założenia teorii Morgana wyznaczają ogólne reguły dziedziczenia.

2.    Allele pojedynczego genu mogą względem siebie wykazywać:

A) dominację zupełną. B) dominację niezupełną. C) kodominację. Zależy to od organizmu i natury danego genu.

3.    Geny nicallelicznc najczęściej nie wpływają na siebie. Jedynie niektóre wykazują epistazę i hipostazę.

4.    Niektóre cechy determinowane są:

A)    jednogenowo — w uproszczeniu: 1 gen —» 1 cecha;

B)    wielogenowo — w uproszczeniu: wiele genów -> 1 cecha (np. geny dopełniające się, kumulatywne);

C)    przez jeden gen. ale wg zasady: 1 gen —> kilka cech (geny plejotropowe);

5.    Geny można podzielić na: autosomalne i heterosomalne.

6.    Geny można podzielić na: niesprzężone i sprzężone (zależy, które i w jakich układach analizujemy).

7.    Niekiedy w populacjach występują więcej niż dwa rodzaje aileli jednego genu — nazywamy je atletami wielokrotnymi.

8.    Niektóre przykłady zostały „potraktowane” nieco żartobliwie. Mam nadzieję, że nikogo to nic uraziło i nic powstało wrażenie, żc dziedziczenie to zabawa!

7. Kontrola działania genów

ŻADNA KOMÓRKA. NIGDY NIE POTRZEBUJE CAŁEJ INFORMACJI GENETYCZNEJ NA RAZ

Oczywiście, teoretycznie można wyobrazić sobie sytuację, gdy komórce jednocześnie niezbędne będą wszystkie możliwe białka budulcowe, enzymatyczne i regulacyjne, jednak w praktyce jest to niemożliwe. Nawet w prostych genomach bakteryjnych ilość genów jest wyraźnie większa niż ilość rodzajów białek aktualnie znajdujących się w cytoplazmie. Należało przecież oczekiwać. że w toku ewolucji genomy wszystkich organizmów zostały wyposażone w pewien pozorny nadmiar informacji genetycznej. Na różnych poziomach organizacji komórkowej umożliwia on zmiany realizacji niektórych funkcji biochemicznych i fizjologicznych, np. wykorzystanie nowej substancji energetycznej, która pojawiła się w otoczeniu (por. dalej) albo uruchomienie obrony przed skutkami wniknięcia obcego, chorobotwórczego organizmu.

UWAGA: 1. W przypadku wiroidów i niektórych prostych wirusów dochodzi do realizowania całego zasobu informacji praktycznie ..na raz”. Jednak nawet na tym poziomic organizacji istnieją prymitywne systemy sterujące ekspresją informacji genetycznej.

2. W tym miejscu pomijam nadmiarowość informacyjną wy nikającą z tzw. „samolubno-ści" DNA (por. CZĘŚĆ: BIOLOGIA OGÓLNA).

U Eucaryota ilość i organizacja materiału genetycznego pozwała na znacznie więcej. Wiesz już o tym, przypomnę więc tylko, że większość przedstawicieli tej grupy organizmów to wielokomórkowce o zróżnicowanych komórkach i tkankach.

Teoretycznie rzecz biorąc, „nabywanie nowych” funkcji przez komórki może odbywać się następująco:

A)    przez tworzenie nowej informacji genetycznej. W przeciętnych warunkach jest to niemożliwe, chyba żc weźmiemy pod uwagę mutacje (por. ROZDZ: 8.2). Jednakże szansa, iż losowa zmiana materiału genetycznego będzie dawała akurat taką informację jakiej nam potrzeba, jest znikoma. Tak więc pozostawmy tę „ścieżkę”, ponieważ ma ona znaczenie dla procesu ewolucyjnego, ale nie ontogenctycznego;

B)    wykorzystanie informacji już istniejącej. To brzmi zdecydowanie lepiej, wymaga bowiem tylko istnienia możliwości „elastycznego” wykorzystywania posiadanego potencjału biologicznego. Prościej mówiąc, oparte jest na odpowiednim sterowaniu metabolizmem w ramach istniejących możliwości programu genetycznego.

KONTROLA METABOLIZMU ODBYWA SIĘ NA WIELU POZIOMACH

Każda pojedyncza, żywa komórka musi być w stanic regulować tempo i kierunki przemiany materii, w zależności od aktualnych potrzeb oraz warunków zmieniającego się środowiska zewnętrznego. W podobnej sytuacji znajdują się też wszystkie organizmy wielokomórkowe. Jednakże u nich (szczególnie u tkankowców) procesy kontrolne muszą dodatkowo uwzględniać zróżnicowanie funkcji organów, a także integrować ich działanie. Wspólną cechą wszystkich systemów regulacyjnych jest to, żc wymagają one zmiany składu jakościowego i ilościowego białek enzymatycznych oraz ich aktywności. Można więc powiedzieć, że sterowanie metabolizmem osiągane jest poprzez wpływ na (por. Tab. 4):

157