scan0 (2)

za wiarę. Szahid idzie prosto do raju. Za szahidów uznaje się także kobiety, które zmarły w połogu, ofiary zarazy lub osoby zmarłe w czasie modlitwy.

SZARIJAT - prawo muzułmańskie. Koran jest jednym z czterech źródeł szarijatu. Oprócz niego są jeszcze: sunna składająca się z hadisów, kijas - wnioskowanie przez analogię (stosuje się je w takich przypadkach, na które odpowiedzi nie można znaleźć ani w Koranie, ani w sunnie), idżma - jednomyślne postanowienie uczonych bądź całej wspólnoty dotyczące konkretnej sprawy, dla której nie można znaleźć rozwiązania w trzech poprzednich źródłach prawa.

SZEJCH - w sufiźmie: mistrz, przywódca bractwa sufickiego, który naucza swoich miurydów (uczniów) sufizmu.

SZPION - ros.: szpieg.

TARIKAT - „tarikat”, „tarika” - z arabskiego „droga”, „ścieżka”. Termin używany zarówno na określenie reguł poszczególnych bractw sufickich, jak i samych bractw zwanych często tarika-tami. Na Kaukazie obecne są w zasadzie dwa bractwa: Kadirija (głównie w Czeczenii i Inguszetii) oraz Nakszbandija (głównie w Dagestanie i Czeczenii). Członkowie bractw nazywani są często na Kaukazie „sufimi” lub „tarikatystami”.

TAWHID - jedynobóstwo.

TEJP - historycznie: wspólnota terytorialna w Czeczeni i Inguszetii składająca się z wielu mniejszych wspólnot rodowych, zarządzana przez radę starszych. Wspólnota posiadała zwykle własny cmentarz, górę i wieżę rodową, obchodziła wspólnie święta. Wewnątrz tejpów obowiązywał zakaz zawierania związków małżeńskich. Współcześnie na terenie Czeczenii i Inguszetii można wyodrębnić około 150 tejpów, mają dziś one głównie znaczenie symboliczne ~ codzienne identyfikacje i podziały są w dużo większym stopniu kształtowane przez grupy bliskich krewnych oraz grupy religijne niż przez przynależność do tejpu (choć solidarność tejpowa może się przejawiać np. w przypadku krwawej zemsty).

TIUBITIEJKA - muzułmańska czapka modlitewna.

WALI - człowiek powszechnie szanowany, „przyjaciel Allacha”; określenie „wali” może oznaczać także opiekuna prawnego kobiety.

ZACZYSTKA - jedno z najbardziej złowieszczych słów we współczesnej kaukaskiej rzeczywistości. W ten sposób określa się operacje specjalne przeprowadzane przez struktury siłowe w regionie. Podczas zaczystek na masową skałę łamane są prawa człowieka.

ZAKAT - jałmużna, jeden z pięciu filarów islamu. Każdy muzułmanin zobowiązany jest do corocznego przekazywania 2,5% swojego majątku (nie dochodu) na cele ściśle określone w Koranie. Może je przekazać biednym, organizacjom charytatywnym, na potrzeby pielgrzymów, prowadzenie dżihadu itd. Zakat nie jest natomiast przekazywany duchowieństwu, które utrzymuje się z innych źródeł.

ZIJARAT - z arabskiego „odwiedzać”; pielgrzymka lub miejsce pielgrzymkowe, np. grób szejcha, święta góra, jaskinia.

ZINDAN - z perskiego: więzienie, jama, ciemnica. Termin powszechnie używany przez wieki w Azji Środkowej i na Kaukazie. Na współczesnym Kaukazie jest to najczęściej ziemianka, w której przetrzymywani są zakładnicy (zindanów używają zarówno rosyjscy żołnierze i kadrowcy do przetrzymywania bojowników, jak i na odwrót).