SDC10590

Starożytny Egipt

42 Druga z trzech ilustracj z Wielkiego Papirusu Hania zawierającego zestawień donacji Ramzesa III dla świątyń. Winieta ukazuje Ramzesa III w Białej Konn przed bóstwami miasta lunu (Heliopolis): Re-Horachtym, Atumem. lusaas i Hathor Neta--Hetepet. XX dynastia, ok. 1150 r. p.n.e.; papirus malowany; Teby; wys. 42,5 cm

przy odprawianiu rytuałów i z tekstów mających służyć ochronie Egipcjan za życia (tak zwanych tekstów magicznych) oraz po śmierci (tekstów związanych z pogrzebem i wierzeniami pozagrobowymi). Pochodzące z tych tekstów rozproszone wiadomości - uzupełnione o jeszcze bardziej fragmentaryczne dane wynikające z innych elementów kultury uchwytnych w materiale zabytkowym, jak imiona teoforyczne. etykietki towarzyszące niektórym produktom, malowidła, rzeźby i inne kompozycje ikonograficzne - tworzą w sumie historię losów każdego bóstwa poprzez stulecia.

Opowieści o bogach pojawiają się w tekstach egipskich rzadko, a oprawę religijną otrzymują tylko w okresie grecko-rzymskim. Wcześniej jedynie epizody dotyczące Horusa i Seta spleciono w ciągłą opowieść, która jest jednak raczej literacką satyrą na obyczaje społeczne niż zapisem wierzeń religijnych. Poza tym otrzymujemy co najwyżej opisy pojedynczych epizodów, a częściej tylko aluzje, według których odtwarzamy wzajemne relacje między poszczególnymi bóstwami. Na podstawie tych tekstów widać wyraźnie, że bóstwa egipskie mogły wyrażać różne aspekty tej samej centralnej postaci (jak Chonsu-w-Tebach i Chonsu-dziecko) lub łączyć się, tworząc jedno złożone bóstwo (synkretyzm, na przykład Amon-Re czy Ptah-Sokaris-Ozyrys). Badając te boskie postacie i ich zróżnicowanie, odkrywamy, które aspekty życia Egipcjanie wiązali ze sobą, a które tematy zajmowały ich najbardziej w różnych okresach dziejów.

Ponad wszystkimi bóstwami, począwszy od wczesnego Starego Państwa, góruje rola Stwórcy, rozpoznawalnego pod różnymi imionami, ale najczęściej związanego z najpotężniejszym źródłem życia, Słońcem. Najbardziej znaną egipską koncepcję stworzenia odzwierciedlało coroczne wydarzenie związane z cyklem Nilu, czyli wyłonienie się ziemi pokrytej świeżo naniesionym mułem po każdym wylewie rzeki. Dla Egipcjan