s086 (2)

jest łatwa. Najlepiej ją przechowywać w glinianym garnku z pokrywką. Żołędzie lepiej przechowywać w całości. Do mielenia mąki będą Ci potrzebne żarna: mniejszy kamień do tarcia i większy z niewielkim zagłębieniem lub moździerz wydrążony w drewnianym klocku.

Wyciąganie korzeni. Niektóre z wymienionych poniżej jadalnych korzeni mocno tkwią w ziemi. Wartość wielu najbardziej użytecznych spośród nich wynika z ich odporności na suszę i mrozy. Żeby przetrwać w takich warunkach, wypuszczają one długie korzenie w głąb ziemi. W celu ułatwienia sobie wydobywania ich na powierzchnię powinieneś sporządzić kopaczkę. Może mieć ona dowolną długość, chociaż moim zdaniem najbardziej poręczna jest kopaczka metrowa, o średnicy 3 cm. Nadaj jej zakończeniu kształt dłuta i utwardź je w ogniu. Używaj jej do wygrzebywania ziemi wokół korzenia, a nie do podważania go jak widłami. Oznacza to, że będziesz musiał wykopać większych rozmiarów dół, niż zamierzałeś na początku. Kiedy skończysz pracę, zakop dziurę i zasiej kilka nasion rośliny, którą wykopałeś, lub roślin rosnących w pobliżu.

Rośliny użytkowe

Poniżej przedstawiam listę roślin użytkowych rosnących w strefie klimatu umiarkowanego wraz z przepisem, jak je preparować i wykorzystywać. Nie umieściłem tu szczegółowych opisów poszczególnych gatunków, ale niektóre, ważniejsze z nich, są przedstawione na zdjęciach. Aby móc korzystać z tej listy, będziesz musiał przejrzeć jąjeszcze raz z dobrym przewodnikiem terenowym w ręku (lub kilkoma przewodnikami) i nauczyć się rozpoznawać omówione tu rośliny. Będzie jeszcze lepiej, jeżeli odwiedzisz ogród botaniczny, żeby dobrzeje poznać. Gatunki występujące w Polsce oznaczono gwiazdką.

Agawa, Agawa amerykańska (Agave spp.). Liście agawy mogą być rozbijane w celu uzyskania włókien na powrozy. Jeżeli odetnie się czubek ściętego liścia, można z niego wydobyć wodę. Najważniejsze sąjednak jadalne młode pędy kwiatowe tej rośliny, wyrastające z centrum rozety utworzonej przez liście. Trzeba je przed konsumpcją gotować. Tubylcy pozyskują pędy zaraz po ich wyrośnięciu, zanim zaczną rozwijać się na nich kwiaty. Kroją je następnie na kawałki odpowiedniej długości i duszą na parze lub pieką w piecu ziemnym, aż zamienią się w włóknistą masę. Jest ona bardzo pożywna i słodka. Pędy agawy można również ususzyć i przechowywać potem przez dłuższy czas.

Babka zwyczajna, skołojrza (Plantago maior)*. Ta pospolita, rosnąca często przy drogach roślina jest łatwym do zdobycia pokarmem, ponieważ rośnie prawie wszędzie. Umyte, surowe młode liście mogą być składnikiem sałatki. Można je również gotować jak warzywa, choć na mój gust są one zbyt gorzkie. Owoce, tworzące na łodydze walcowaty kłos, przypominający szczurzy ogon, można zebrać i wykorzystać jako dodatek do zup i gulaszów. Liście babki są doskonałym środkiem antyseptycznym. Przyrządza się z nich napar lub zmiażdżone przykłada do zranionych miejsc jako okład.

Bambus. Bambus jest łatwy do rozpoznania. W regionach o umiarkowanym klimacie rośnie w zwartych kępach, na porębach, a przede wszystkim nad brzegami potoków. Ta wyjątkowo użyteczna roślina w średnich szerokościach geograficznych nie osiąga takich rozmiarów, jak w tropikach. Dojedzenia nadają się młode pędy, które po obfitych deszczach rozwijają się szybko i w dużej ilości. Zbieraj tylko ich delikatne końce i usuwaj z nich zabezpieczającą je włoskowatą osłonkę. Wszystkie włoski muszą być dokładnie usunięte, działają bowiem drażniąco na nasz układ pokarmowy. Przed spożyciem pędy trzeba dobrze ugotować. Mogą one wymagać kilkukrotnego gotowania, zależy to jednak od gatunku bambusa i waiunków, w jakich roślina rośnie.

Bez czarny, dziki bez czarny, bez lekarski (Sambucus nigra)*. Dziki bez jest następną bardzo użyteczną rośliną dla ludzi starających się przetrwać w dziczy. Jako roślina pokarmowa ma ograniczone zastosowanie: młode liście, łodygi, korzenie i niedojrzałe owoce są trujące. Kwiaty jednak i dojrzałe owoce nadają się do jedzenia. Kwiaty zanurza się w cieście i smaży jak racuchy. Ciasto można zrobić z mąki sporządzonej z żołędzi lub kłączy pałki. Owoce zawierają witaminy oraz składniki mineralne i pomimo niewielkich rozmiarów mogą być zbierane w dużych ilościach. Kiedy są dojrzałe, mają obrzydliwy smak i zapach, lecz ugotowane lub wysuszone tracą te nieprzyjemne cechy. Szczególnie dobre są suszone, używane jako dodatek do pemikanu i smażonych leśnych ciastek.

Dziki bez jest ceniony jako roślina o wielu walorach użytkowych. Tworzy czasem proste pędy nawet ponaddwumetrowej długości. Stosując odpowiednie zabiegi można sprawić, że wyrosną one idealnie proste. Kiedyś doglądałem tak przez kilka lat jeden pęd, z którego potem zrobiłem dmuchawę. Pędy bzu mają ścianki ze zwartego, twardego drewna i miękki, zwięzły rdzeń, który można wypchnąć i uzyskać rurkę do picia (drewno musi być sezonowane). Można jej użyć również do rozdmuchiwania ognia. Najważniejszym chyba zastosowaniem tej rośliny jest użycie jej do wykonania ręcznego świdra do niecenia ognia. Suchy, sezonowany pęd czarnego bzu jest chyba najlepszym materiałem na taki świder. Świeże drewno też jest przydatne. Krótki, dostatecznie suchy kawałek innego drewna nadającego się do niecenia można wetknąć w rdzeń dobrze dopasowanego pędu bzu. Jest to praktyczne, łatwiej bowiem jest znaleźć krótki kawałek odpowiedniego do niecenia drewna niż długi. Do celów leczniczych wykorzystywane są kwiaty czarnego bzu, z których sporządza się napar wywołujący poty.

Bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea)*. Bluszczyku nie sposób pomylić z pełzającym po ziemi bluszczem. Jego owoce również nie przypominają w żaden sposób owoców bluszczu. Jest to mała roślina z kwiatami jak lawenda, z której po wysuszeniu można parzyć mocną ziołową herbatę. Młode pędy nadają się na sałatkę, a jeszcze lepiej smakują ugotowane. Są one dobrym dodatkiem do zup i gulaszów.

87