skanowanie0028

Synergia sugeruje, że jednostki organizacyjne (albo podsystemy) mogą często działać bardziej skutecznie pracując razem niż oddzielnie. Na przykład, firma American Express Company osiągnęła niezłe wyniki w kombinowanej sprzedaży produktów swych kilku wydziałów — ubezpieczeń na życie, kart kredytowych i usług maklerskich³⁵. We współczesnej Europie banki i spółki ubezpieczeniowe łączą swe wysiłki w celu sprzedaży szerokiej gamy instrumentów finansowych, których oddzielna sprzedaż mogłaby natrafić na trudności³⁶. Synergia jest ważnym pojęciem dla menedżerów, kładzie bowiem nacisk na znaczenie zgodnej i skoordynowanej współpracy.

I Synergia pojawia się wtedy, gdy kilka jednostek danej organizacji może razem zdziałać więcej, niż gdyby każda działała z osobna. Choć znak firmowy Pep Boys Automotive Supercenters, przedstawiający Manny, Moe i Jacka, wyglądał jak wzięty żywcem z lat trzydziestych, firma zdołała wykorzystać synergię jako źródło zasilania dla planów szybkiej ekspansji w latach dziewięćdziesiątych. Na przykład, sklepy detaliczne Pep Boys aktywnie promują takie usługi, jak prace instalacyjne i naprawcze, jako uzupełnienie sprzedaży wyrobów, podczas gdy części i akcesoria można kupować w centrach obsługi Pep Boys.

Entropia wreszcie jest normalnym procesem prowadzącym do rozpadu systemu. Gdy organizacja nie obserwuje sprzężenia zwrotnego z otoczeniem i nie wprowadza odpowiednich korekt, może ponieść fiasko. Przykładu dostarczają problemy Studebakera, W.T. Granta i Penn Central Railroad. Wszystkie te organizacje zbankrutowały, ponieważ nie zdołały się na tyle ożywić, by dotrzymać kroku zmianom swego otoczenia. Głównym zadaniem zarządzania z perspektywy systemowej jest nieustannie wzmaganie energii organizacji w celu uniknięcia entropii.

entropia

Normalny proces prowadzący do upadku systemu.

Spojrzenie sytuacyjne

Innym ważnym wkładem w nowoczesne myślenie o zarządzaniu jest podejście sytuacyjne. Podejścia klasyczne, behawioralne i ilościowe można nazwać podejściami uniwersalnymi, jako że próbowały one określić najlepszą metodę zarządzania organizacjami. Spojrzenie sytuacyjne sugeruje natomiast, że uniwersalne teorie nie mają zastosowania, ponieważ każda organizacja jest jedyna w swoim rodzaju, a zachowanie kierownicze w danej sytuacji jest uwarunkowane elementami niepowtarzalnymi, właściwymi tylko tej sytuacji³⁷. Inaczej to ujmując, można powiedzieć, że skuteczne zachowanie kierownicze w danej sytuacji nie zawsze

88 I. Wprowadzenie do zarządzania

może być uogólniane na inne sytuacje. Przypomnijmy np., że F. Taylor zakładał, iż robotnicy będą dążyć do możliwie najwyższego poziomu produkcji dla zmaksymalizowania własnej korzyści ekonomicznej. Możemy sobie wyobrazić, że są ludzie motywowani przede wszystkim pieniędzmi — jednakże równie dobrze można sobie wyobrazić innych, motywowanych pragnieniem wypoczynku, statusu, społecznej akceptacji albo jakimś połączeniem wszystkich tych bodźców (do takich właśnie wniosków doszedł Mayo w zakładzie Hawthome).

spojrzenie uniwersalne

Próba określenia najlepszego sposobu zarządzania organizacjami.

• spojrzenie sytuacyjne

Podejście do zarządzania sugerujące, że właściwe zachowanie kierownicze w danej sytuacji zależy od szerokiej gamy elementów.

Ostatnio Continental Airlines Inc. zatrudniły na stanowisku dyrektora naczelnego Hollisa Harrisa, szanowanego i osiągającego sukcesy menedżera z Delta Air Lines. W tym czasie Delta była bardzo rentowną firmą, skutecznie panującą nad kosztami. Continental natomiast ponosił straty, a koszty wymknęły mu się spod kontroli. Harris próbował zarządzać liniami Continental dokładnie tak, jak to się robiło w Delta Air Lines, przywiązując stosunkowo małą wagę do kosztów. W rezultacie nie zdołał uchronić firmy od bankructwa i musiał ustąpić. Popełnił błąd, nie dostrzegając, że przedsiębiorstwem tym należało zarządzać inaczej, ponieważ jego sytuacja była odmienna ^3B.

Schemat integrujący

Zauważyliśmy, że spojrzenia klasyczne, behawioralne i ilościowe mogą się wzajemnie uzupełniać oraz że podejścia systemowe i sytuacyjne mogą pomóc w ich zintegrowaniu. Schemat integrujący różne podejścia do zarządzania pokazano na rys. 2.4. Wyjściową przesłanką tej konstrukcji jest uznanie, że menedżer, nim się weźmie za próbę zastosowania którejś z koncepcji czy idei podpowiadanych przez któreś z trzech podejść, musi dostrzec współzależność jednostek składających się na organizację, wpływ, jaki na nią wywiera otoczenie, a także potrzebę reakcji na niepowtarzalne cechy każdej sytuacji. Idei współzależności podsystemów oraz wpływów otoczenia dostarcza teoria systemów, a sytuacyjne spojrzenie na zarządzanie wywodzi się z dostrzeżenia sytuacyjnego uwarunkowania zachowania kierowniczego.

2. Ewolucja zarządzania 89