skanowanie0033 (21)

Dębica, Rzeszów, Przeworsk, Jarosław, Przemyśl i inne). Poważniejszą rolą odegrały ponadto, zbudowane w latach osłsmdzłeslą-tych ubiegłego wtoku. Unie Stróże—Jasio—Sanok oraz Cieszyn—Bielsko-Białe—Wadowice.

Mnie) wyraźna jest koncentracja przemysłu wzdłuż linii kolejowych na obszarze dawnego zaboru pruskiego. Wynika to z faktu, że przemysł skupiał się to gównie na terenie Górnośląskiego Zagłębia Węglowego oraz w Sudetach Ł na Podaudeciu, natomiast pozostałe prowincje miały charakter zaplecza rolniczego dla bardziej uprzemysłowionych środkowych i zachodnich Niemiec. Poza tym sieć kolejowa była tu tak gęsta, że obsługiwała zarówno ośrodki przemysłowe, jak i tereny czysto rolnicze.

Pozostałością historycznej współzależności rozwoju kolejnictwa i przemysłu jest jego obecna struktura przestrzenna, w której ponad 93*/a miejsc pracy przypada na ośrodki położone przy iinif4i kolejowych. Ma to miejsce, mimo modernizacji poaacaagól-nych gałęzi przemysłu i częściowego ich uniezależnienia od transportu kolejowego oraz mimo intensywnej industrializacji, zapoczątkowanej po II wojnie światowej.

Zakłady przemysłowe znajdują się w około • tys. miejscowości, tj. w około 20*/« ogólnej ich liczby. Zakłady te wykazują jednak znaczną koncentrację w większych ośrodkach — na 1,8 tys. miejscowości, w których jest zatrudnionych w przemyśle ponad 100 osób, przypada aż #T/i ogólnej liczby zatrudnionych w przemyśle.

Tablica I ObUuf a kolcowa Uda ofcwików ^|U|“W	Olioilkl pminyilowł
		•tahwhieM	SM taki*
	tandkl	• e*.	isiai		i«w ai	"Św
101—500	4*2	110	49	11	251	45
501—1000	IM	137	24	19	25	16
1001—5 000	»a	695	19	29	12	25
5001—10000	67	460	—	—	—	—
10 001—50 000	SS	1069	—	—	—	—
powyżej 50 000	12	1 180	—	—	—	—
Ogółem	1104	3 651	92	59	218	16

t rOdli' OpnoonnU na pttbUwit Spuu Fia*mr*k»wao i iMSr.i hmmcIoMw WołtwAHiltkh Fnwa Ptanów RtaioiMlnnh.

Zróżnicowanie wielkości ośrodków przemysłowych według ■tanu zatrudnienia z 1065 r. oraz charakter ich obsługi transportowej są przedstawiona w tablicy 8. Jako kryterium obsługi kolejowej przyjęto odległość do 5 km między miejscowością. '^v której 68    zlokalizowany Jest zakład przemysłowy a stacją kolejową (wyłą-

czając przystanki osobowa) lub posiadanie przez zakład własnej bocznicy kolejowej. Spośród 1484 miejscowości, w których w 1969 r. w przemyśla było zatrudnionych więcej niż 100 osób, koleje normalnotorowe obsługiwały 1104, tj. 74% ich ogólnej liczby. W miastach tych pracowało aż 96% ogółu zatrudnionych w przemyśle. Do tej grupy miast należą wszystkie większe ośrodki—ani jeden ośrodek liczący ponad 5 tys. zatrudnionych w przemyśle nie znajduje się poza zasięgiem kolei normalnotorowych. Uwzględniając także przemysł rozproszony w pozostałych miejscowościach (poniżej 100 zatrudnionych), można przyjąć, że wzdłuż sieci kolei normalnotorowych skupia się, 95% ogółu miejsc pracy w przemyśle.

W ośrodkach obsługiwanych przez koleje wąskotorowe i zakładowe (górnicze, cukrowniane) pracuje tylko ok. 1,5% zatrudnionych w przemyśle. Na ośrodki nie mające żadnego dojazdu kolejowego przypada 2,8% ogółu zatrudnionych w miejscowościach o ponad 100 miejscach pracy w przemyśle. Jeżeli uwzględnić także mniejsze ośrodki^'które przeważnie leżą poza zasięgiem kolei, okaże się, żo w miejscowościach bez obsługi kolejowej pracuje 3—4% ogółu osób zatrudnionych w przemyśle. W świetle innych mierników, Jak wartość środków trwałych, zużycie energii, moc maszyn napędowych ltd., udział ton Jest Jeszcze mniejszy.

Przemysł jest więc silnie zintegrowany z siecią kolejową, a zwłaszcza z siecią normalnotorową, która zapewnia bezpośredni dowóz surowców i półfabrykatów z całego kraju (częściowo i z zagranicy) oraz wywóz produktów gotowych. Integracji tej nie zmniejszyły tendencje lokalizacyjne panujące w Polsce Ludowej. Olbrzymia większość nowych zakładów przemysłowych powstała w miejscowościach obsługiwanych przez kolej, a tam gdzie poza istniejącą siecią kolejową ze względu na zasoby surowcowe, wodne lub inne wybudowano większy zakład przemysłowy, doprowadzono bocznicę (np. do Zambrowa, Gacek, Grzybowa, Świerży Górnych). Bocznice te dały początek niektórym nowym liniom kolejowym, otwartym później dla ruchu publicznego. Wyjątek stanowi kombinat górniczo-energetyczny w Adamowie koło Turka, zbudowany poza zasięgiem kolei normalnotorowych. Tu zresztą brak połączenia kolejowego okazał się szczególnie niefortunny, gdy kombinat natrafił na trudności surowcowe i konieczny był dowóz węgla z innych zagłębi.

Obalusa rolnictwa I Ictnlctwa

Rolnictwo i leśnictwo są działami gospodarki o specyficznym charakterze obsługi transportowej. Ich produkcja Jest rozproszona przestrzennie — rolnicza na około 60% powierzchni kraju, leśna na około 27%. Toteż w rolnictwie i leśnictwie dominuje transport samochodowy i transport konny, które w elastyczny sposób dostosowują się do zmiennego w czasie i przestrzeni zapotrzebowania

69